Yumuşak Yol Vericiler

Yumuşak yol vericileriler asenkron motorlarla çalışmasından tanımlayabiliriz. Elektrik tesislerinde çokça 3 fazlı motorlar kullanılmaktadır. Bu motorların ilk kalkış anlarında şebekede yüklenme meydana gelmektedir. Bu nedenle şebeke yüklenmelerinin önüne geçmek ve şebekeyi korumak için yumuşak yol vericilere ihtiyacımız vardır. Bununla birlikte yumuşak yol vericileri soft starter adıyla da duyabiliriz. Diğer yandan bu yol vericiler ani başlatma, güç kaynağı ağına yük getiren ve ağa bağlı bileşenleri etkileyen gerilim düşüşlerininin önüne geçmek içinde kullanılır.

Çalışma Prensibi

Soft Starterler şebeke ile motor arasına bağlanırlar. Motora uygulanan gerilim ve motor akımı izlenerek ayarlanır. Mikroişlemci tabanlı olmasıyla kontrol sistemleri ile donatılmış yol verici motordaki tork-akım ilişkisini zamana bağlı ayarlayıp motorun devreye girip çıkarken darbe yapmadan uygulamayı gerçekleştirirler. Özellikle yumuşak yolvericiler olarak adlandırılmasının nedeni budur.

Yumuşak yol verici ile motora tatbik edilen gerilim değerinin istenilen değer göre düzeltilmesi, kalkış duruş süresi ayarlamaları ve motorlarda frenleme yapılması mümkündür. Ayrıca fazladan enerji kontaktörüne gerek yoktur. Aşağıda yumuşak yol verici temel diyagramı yer almaktadır.

Soft Starter Avantajları

Soft starter kullanımının motorlar ve kullanıcılar için birçok faydası vardır:

Gerilim ve akım kademesiz ve ani değişimlere maruz kalmadan değiştirilebilir.
Kalkış süresince akım ve momentin esnek ve basit kontrolü yapılabilir.
Sık yol vermeye uygundur.
Değişken kalkış koşullarında çalışabilmektedir.
Yumuşak duruş özelliğinin de kullanımı ile motor duruş süresinin kontrol edilmesi mümkündür.
Frenleme özelliği ile motor duruş süresinin kısaltılabilmesi sağlanır.
Gelişmiş motor koruma ve operatör arabirim özelliklerine sahiptir.
Haberleşme imkânları geniştir.
Hem normal şart hem de ağır şart uygulamalarda verimli bir şekilde kullanılmaktadır.
Direkt yol verme ve yıldız-üçgen yol vermede oluşan ani pik gerilimler, mekanik ve elektriksel zorlanmalar yumuşak yol vericide olmaz. Dolayısıyla motor ömrüne pozitif bir etkisi olur.

Uygulama Alanları

Klima Sistemleri
Yürüyen Merdivenler
Kompresörler
Fanlar
Kırıcılar
Presler
Santrifüj Pompaları

Asenkron Motorlarda Yol Verme

Asenkron motorlarda yol verme olarak ilk akla gelen yol verme yöntemi yıldız-üçgen yöntemidir. Bu yöntem oldukça eski bir yöntemdir. Özellikle günümüzde teknolojisinde yumuşak yol vericiler kullanılmaktadır. Yumuşak yol vericilerde daha az kayıp elde edildiğinden yıldız-üçgen yöntemi pek tercih edilmemektedir. Yıldız-üçgen yönteminde yumuşak yol vericilere göre sınırlamalar vardır. Bunlar;

Akım kontrolü ve moment kontrolü söz konusu olmaması.
Yıldız bağlantıdan üçgen bağlantıya geçişte ani akım ve moment değişiklikleri meydana gelmesidir. Bu durum tesisler için istenmeyen durumdur.

Bu yöntemlerle aslında yumuşak yol verici görevini yıldız-üçgen yöntemi de üstlenebilmektedir. Ama yukarıda açıklanan sınırlamaları geçmek yumuşak yol vericilerle mümkündür. Bu yüzden yumuşak yol vericiler kullanılmaktadır.