diwun
Yahudilerin müziğe katkıları yaşadıkları ülkelerin kültürlerini yansıtır; bunlar arasında en belirgin örnekler Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ve Avrupa’daki klasik ve pop müzikleridir. Buna rağmen bazı müzik türleri belirli Yahudi toplumlarına özgündür; örneğin İsrail müziği, Klezmer, Sefarad ve Ladino müziği ve Mizrahi (doğulu) müziği.
Yahudiler ayrıca pop müziğine katkıda bulunmuşlar ve Amerika Birleşik Devletleri’nde pop müziğinin bazı dallarına egemen olmuşlardır. Bu, Avrupa’da daha az geçerli olmasına rağmen, Amerika’da ilk etkin Yahudi pop müzik sanatçıları Irving Berlin, Kurt Weill ve Sigmund Romberg gibi Avrupa’da doğmuş olan kişilerdi. Yahudilerin Amerikan pop müziğindeki ilk belirgin katkıları sevilen şarkılar ve müzikallerdi. “Songwriters Hall of Fame” (Saygın Şarkı Yazarları Derneği) üyelerinin yaklaşık yarısı Yahudi’dir. Başlangıcından beri ve bugün hala bir noktaya kadar Yahudi bestekârlar ve güfteciler ön plandadır.
Caz çoğunlukla Afrika kökenli Amerikalı zencilerden kaynaklanan bir sanat türü olarak görüldüğü halde, klarnetçi Mezz Mezzrow, Benny Goodman ve Artie Shaw; saksafoncu Michael Brecker, Paul Desmond, Kenny G, Stan Getz, Benny Green, Lee Konitz, Ronnie Scott ve Zoot Sims; trompetçi ve kornetçi Randy Brecker, Ruby Braff, Red Rodney ve Shorty Rogers; baterist Buddy Rich, Mel Lewis ve Victor Feldman ve şarkıcı/piyanistler Billy Joel, Al Jolson, Ben Sidran ve Mel Tormé gibi birçok Yahudi müzisyen bu sanata katkıda bulunmuşlardır. Harry Kandel ve Teksaslı Bill Averbach gibi bazı sanatçılar Caz’ı Klezmer’le karıştırarak icra etmeleriyle ünlüdürler; Flora Purim gibi diğer bazıları Latin Caz ve Caz kaynaşması türlerinde çalışmışlardır. Caz müziğinin büyük bir kısmı Yahudi yapımcıların desteğiyle Yahudi ve Amerika Birleşik Devletleri’ne müzisyenler veya siyah müzisyenlerden oluştuğu için bu sanat türü “ırkçıların korkulu rüyası” oldu.
İlk “rock and roll” sanatçıları çoğunlukla siyahlar veya güneyli beyazlar olduğu halde, Yahudi şarkı yazarlarının bu konuda önemli bir rolü oldu. Jerry Leiber ve Mike Stoller, Carole King ve Gerry Goffin, Neil Diamond, (Türk asıllı) Neil Sedaka ve yaklaşık bütün diğer Brill Binası şarkı yazarları Yahudi’ydi; Phil Spector da öyle. 1960’larda şarkıcıların/şarkı yazarlarının yükselmesiyle bazıları (King, Diamond, Sedaka) sahneye çıktılar, Burt Bacharach gibi diğerleri de çoğunlukla şarkı yazarı olarak çalışmaya devam ettiler. Rock çağında Yahudi müzisyenler çoğunlukta değildi, ancak birçoğu folk ve rock karışımıyla çalıştı. Bunların arasında Bob Dylan, David Bromberg, David Grisman, Kinky Friedman, Jorma Kaukonen, Leonard Cohen, Simon and Garfunkel; sadece rock dalında David Lee Roth, Lenny Kravitz ve Army of Lovers gibi pop toplulukları ve Beastie Boys’ların her biri bulunmakta.
Klasik müzik dalında Yahudilerin Avrupa müzik dünyasındaki katkısı, Yahudilerin İngiltere, Fransa, Avusturya-Macaristan, Alman İmparatorluğu ve Rusya’da sosyeteye kabulüyle gittikçe büyüdü. Ünlü Yahudi romantik bestekârlar arasında Fransız Charles-Valentin Alkan, Paul Dukas ve Fromental Halévy, Bohemyalı Josef Dessauer, Heinrich Wilhelm Ernst, Karl Goldmark ve Gustav Mahler, Alman Felix Mendelssohn ve Giacomo Meyerbeer, ve Rus Anton ve Nikolai Rubinstein örnek gösterilebilir.
20’nci yüzyılda Yahudi bestekâr ve enstrüman maestrolarının sayısı, coğrafi dağılmalarıyla aynı oranda çoğaldı. Yahudi bestekârlar çoğunlukla Viyana’da ve Nazi öncesi Avusturya ve Almanya’daki başka şehirlerdeydiler. 19’uncu yüzyılın sonlarında ve 20’nci yüzyılın başlarında, Yahudiler Viyana konservatuarlarındaki öğrencilerin üçte birini oluşturuyorlardı.
Viyana’nın dışında Yahudiler bir dereceye kadar Paris ve New York’ta da göze çarpmaktaydılar. New York’taki Yahudi nüfusu göç dalgalarıyla hızlı bir şekilde büyüyordu. 1930’larda Nazilerin yükselişi sırasında Yahudi yapıtları “yozlaşmış müzik” olarak damgalanırken birçok Avrupalı Yahudi bestekâr Amerika Birleşik Devletleri’ne ve Arjantin’e göç edip bu ülkelerin klasik müziğini güçlendirdiler. XX. yüzyılın Yahudi bestekârları arasında örnek olarak Avusturya’dan Arnold Schönberg ve Alexander von Zemlinsky, Almanya’dan Hanns Eisler, Kurt Weill ve Theodor W. Adorno, Bohemya ve daha sonra Çek Cumhuriyeti’nden Viktor Ullmann ve Jaromír Weinberger (Ullmann daha sonra Auschwitz ölüm kampında can verdi), Amerika Birleşik Devletleri’nden George Gershwin ve Aaron Copland, Fransız Darius Milhaud ve Alexandre Tansman ve Rusya’dan Alfred Schnittke gösterilebilir.
Bazı klasik müzik tarzları Yahudi bestecilerle bağdaştırılır; bunların arasında Fransız Operası’nın Romantik Çağı da yer alır. Bu tarzın en verimli bestekârları arasında Giacomo Meyerbeer, Fromental Halévy ve Jacques Offenbach yer alır.
Bestecilerden ayrı olarak Guido Adler, Leon Botstein, Eduard Hanslick, Abraham Zevi Idelsohn, Julius Korngold ve Hedi Stadlen gibi birçok ünlü Yahudi müzik eleştirmeni, müzik teoristi ve müzikolojist yer almıştır. Yahudi klasik müziği sanatçıları çoğu zaman kemancı, piyanist ve çello’cu olmuşlardır. Tanınmış örnekler, aynı sıraya göre Isaac Stern, Vladimir Ashkenazy ve Leonard Rose’dur. Ayrıca Gustav Mahler’le başlayıp günümüzde daha sıkça görülen, aralarında Leonard Bernstein gibi milletlerarası üne ulaşmış meşhur Yahudi orkestra şefleri de olmuştu.
