Spirulina, filament yapılı çok hücreli mikroskobik mavi-yeşil siyanobakterilerdir. Azteklerin 400 yıl boyunca tükettiği spirulina günümüzde DSÖ tarafından dünyanın süper gıdası olarak kabul etti. Gıda takviyesi, yem katkısı gibi alanlarda popülaritesine kavuşan spirulinanın sağlık alanında da geniş kullanımı mevcut. NASA’da uzay beslenmesinde kompakt besin içeriğinden dolayı hem tüketilmekte hem üretim denemeleri yapılmaktadır.

Spirulina Nedir?

Tuzlu, tatlı ve acı sularda doğal olarak bulunan spirulinanın Arthrospira maxima ve Arthrospira platensis türleri üretilmektedir. Diğer yaygın bilinen tür isimleri ise Spirulina maxima, S. platensis‘tir. Üretimde değişmekle birlikte yaklaşık %60 oranında protein, %5-10 oranında yağ, vitamin, mineral, ve antioksidanlardan oluşmaktadır. İçerdiği fikosiyanin özelliğinden dünyanın güçlü antioksidanı olmasının yanında süte eş değer kalsiyum içermesidir.

Kullanım Alanları

Bitkiler gibi fotosentez gerçekleştiren spirulinanın bitkilerin aksine hücre duvarı olmadığından kolay sindirilir. Sahip olduğu nötrasötik ve farmasötik potansiyelinden dolayı tıpta kaynak olarak kullanılmaktadır.

Antiviral	Antioksidan	Antikanser
Antidiyabetik	Antiinflamatuar	Antibakteriyal

Kolesterol ve kan şekeri düşürücü etkisinin yanında bağırsaktaki yararlı bakterileri popülasyonlarının korumasını sağlar. Spirulina karotenoidler, zeaksantin, polifenoller, fikosiyanin ve polisakaritler  içerdiğinden kanser, kalp hastalıkları, iltihaplanma ve yaşlanmayı geciktirici etkisi bulunmaktadır. Sentetik antioksidanlara göre doğal antioksidanların biyoyararlanımları daha fazladır.

Tıp ve farmakoloji alanlarındaki sağladığı faydaların yanında hayvan yem katkı maddesi olarak da tercih edilmektedir. Mikroalglerin sahip olduğu renkler, pigmentasyon amaçlı boya sanayisinde doğal renklendiriciler olarak kullanılmaktadır.

Üretimi

Alg üretiminde gelişmiş havuz yetiştirme sistemleri, tübeler sistemler (tüp, bobin, plaka sistemleri), fotobiyoreaktörler kullanılmaktadır. Üretim yerleri açık araziler olduğu kadar kapalı seralarda olmakta. İleri üretim aşamalarında ise entegre üretim sistemlerine başvurulmaktadır.

         

Biyokütle hasatında kumaş filtreler veya paslanmaz çelik elek filtreler kullanılır. Durulama işleminin ardından macun kıvamını alan filtrat dondurulur ya da kurutmaya tabi tutulur. Su aktivitesini azaltmak için sprey veya dondurarak kurutma yöntemleri uygulanır. Bu yöntemler ısıya duyarlı besin, pigment ve enzim korumaya yardımcı olan tekniklerdir. Kuruyan spirulinalar ezerek veya makineyle toz forma dönüştürülür. Oksijen bariyerli ambalajlarda stoklanır.

Spirulina üretimde karşılaşılan bazı risklerde bulunmaktadır. Bunlar; mikrobiyal kontaminasyon, ağır metal, pestisitler, yabancı madde, siyanotoksinler, PAH gibi. Düzenli kültür takibi, dezenfeksiyon, GMP uygulamalarıyla bu riskler düşürülmektedir.

Spirulina Üretmenin Çevresel Yönleri

• Verimsiz tarım alanlarında üretim yapmayı sağlar.
• Hızlı büyüme oranına sahiptir (4-5 günde bir hasat).
• Spirulina protein üretiminde topraklı tarıma göre daha az arazi kullanımı sağlar (Soya fasulyelerine oranla 20 kat).
• Protein bazında daha az su kullanımı (Soyaya göre 3’te bir, mısıra göre 5’te bir kadar).
• Spirulina enerji açısından soyaya göre 3,5 kat enerji verimlidir.
• Kapalı devre hücre kültürü üretimle çevreye minimum deşarj sağlar.
• Spirulina karbondioksiti kullandığından karbondioksitin salınımını azaltır.
• Üretimde herbisit ve pestisitler kullanılmadığından çevre kirliliği oluşturmaz.
• Spirulina, biyogübreler olarak kullanılan doğal gübrelerdir.
• Atık sularda biyoremediasyonu sağlar ve kuru maddeden de biyogaz elde edilir.

Tüketimi

Piyasada satışı bulunan 3 tip formu vardır. Toz, gıda takviyesi (kapsül hap), özütlenmiş fikosiyanin (sıvı form) şeklindedir.  Aylık kullanım içinde büyük ambalajlarda olduğu kadar günlük tüketim için şaselerde bulunmaktadır.

Alg ürünleri küresel pazarı, Credence Research Market Analysis göre 2017-2026 yılları kapsayan tüm alanlarındaki (farmasötik, nutrosötikler, gıda ve yem takviyeleri) kullanımı %5,8 artarak 53 milyar dolara yükseldi. Spirulinayı üreten başlıca ülkeler: ABD, Çin, Hindistan, Küba ve Şili’dir. Ülkemizde ise yeni yeni üretime başlandı. Kullanım alanının genişliği, temiz içeriği ve çevreye duyarlı üretimi sayesinde spirulinanın yakın gelecekte daha çok karşılaşacağımız açıktır.

Kaynakça

• https://www.schott.com
• https://nsspirulina.com
• http://tr.bluetecnaturals.com
• https://www.researchgate.net
• Spirulina in Health Care Management (2008). Archana Kulshreshthaa, Anish Zacharia J.a, Urmila Jarouliyaa, Pratiksha Bhadauriyaa, G.B.K.S. Prasada and P.S. Bisen. Current Pharmaceutical Biotechnology, Vol. 9, No. 5
• Güler, Ç., Türkoğlu, Z., Salık, M.A., Türkmen, Ö., Arslaner, A., 2021. Fonksiyonel Bir Gıda Katkısı Olarak Spirulina platensis. Atatürk Univ. Ziraat Fak. Derg., 52 (3): 351-360. doi:10.17097
• Spirulina in Human Nutriant and Health, M. E. Gershwin and Amha Belay 2007