PNÖMATİK SİSTEMLER

Pnömatik sistemler, depolanan basınçlı havayı mekanik harekete çevirerek enerji üretimi amaçlanan sistemlere denir. Basınçlı hava, atmosferden gelen havanın hacmi azaltılıp (sıkıştırılıp) basıncı artıran havadır. Pnömatik kelimesi Yunanca kökenli olup anlamı nefes anlamına gelen “pneuma” kelimesinden türetilmiştir. Pnömatiğin endüstriye asıl girişi seri üretimde modernleşmeye ve otomasyona ihtiyaç duyulmasıyla başlamıştır.

Pnömatik Sistemlerin Çalışma Prensibi

Bu sistemlerde ortamdaki veya ortam dışında bulunan karbondioksit veya nitrojen gazları kullanılarak mekanik enerjiye dönüştürür. Pnömatik sistemlerin çalışma prensipleri Boyle- Mariotte Kanunu, Charles Yasası, Gay-Lussac Yasası ve İdeal Gaz Yasaları’na dayanır.

Sistemde basınç, kompresörler tarafından. Vakum ise enjektörler ya da vakum pompaları tarafından üretilir. Vakum üreteçleri ile kompresörlerin çalışma prensipleri birbirlerine göre terstir. Kompresörler ortama hava basıp basınç oluşturur. Vakum üreteçleri ise ortamdaki havayı emerek basıncı yok etmeye çalışırlar. Bu noktada yok edilen basınç atmosfer basıncıdır. Kompresörler, basınçlı hava üretimi yapar.

Gazlar, kompresörler aracılığıyla hava tanklarında depolanır. Gaz sıkıştırıldığı anda potansiyel enerjiye sahiptir. Tüm pnömatik hareketlerde işi gerçekleştirmek için depolanacak havanın temiz olması gerekir. Dolayısıyla hava filtreleme, yağlama ve düzenleme işlemlerinden geçer. Havanın temiz olması için sağlanan bu işlemlere hava hazırlığı denir. Sistem içerisinde bulunan regülatör sayesinde ise hava basıncının kontrolü sağlanır. Basınçlı depolanan hava, kendi itme gücü sayesinde bir piston üzerinde hareket ederek iş yapar. Sisteme gönderilen hava yön kontrol valfleri kullanılarak piston silindir mekanizmasına ulaşır ve hareket eder. Bu noktada potansiyel enerjiye sahip olan hava artık kinetik enerjiye dönüşür. Dolayısıyla pnömatik sistemler havanın itme gücü mekanik enerjiyi üretir. Sistem sıkışan havayı bir dizi boru ve valf aracılığıyla iletir. Enerjinin nasıl iletileceği ihtiyaca göre sağlanır.

Basıncın az olmasına karşın yüksek hızla çalışmaları verim yüksekliğini korur. Verimin yüksek olmasındaki en önemli faktör ise bu sistemlerde hava kullanılmasıdır.

Pnömatik Sistemlerin Avantajları

Silindir mekanizmasının hız ve kuvvetlerinin kademesiz olarak ayarlanması sonucu çok yüksek çalışma hızları elde etmek,
Ekonomik olması
Diğer sistemlerin unsurlarına kıyasla, basınçlı hava aşındırıcı ortamdan daha az etkilenir. Bu nedenle zorlu ortamlar için duyarlıdır.
Yapımı basit ve montajı kolaydır.
Sistemin ana bileşeni havadır. Dolayısıyla yanma ve patlama riski azdı. Bu noktada hava depolarının periyodik kontrolü patlama güvenliğini sağlar.
Yüksek dayanıklılık ve güvenirlilik mevcuttur.
Çevre dostudur.

Pnömatik Sistemlerin Dezavantajları

Havanın işlenmesi gerekir
Basınçlı hava sistemlerden geçerken belirgin bir şekilde soğur ve donma riski bulundurur.
Bir pnömatik pistonun iletebileceği kuvvet mevcut basınca bağlı olduğundan sınırlıdır.
Basınçlı hava çevreye gürültü yarar. Sistemde susturucular bulunmasına karşın bu gürültü kısmen önlenir.