Yapay uydu; yıllardan beri süregelen insanoğlunun geliştirip Dünya veya bir başka gezegenin yörüngesine yerleştirdiği ve genellikle bilgisayar kontrollü sistemler bütünüdür. Yapay uydu kavramının temelleri 20.yy başlarında atılmasına rağmen ilk ciddi yapay uydu çalışması 1957 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSBC) tarafından fırlatılan Sputnik-1 uydusu ile atılmıştır.

Bu tarihten beri binlerce yapay uydu yörüngeye fırlatılmıştır. Fırlatılan bu uyduların her birinin belli bir amacı vardır. Bu amaçlardan bazıları;

✈ Haberleşme Uyduları: Hayatımızın önemli parçası haline gelen teknolojik aletler olan TV, radyo, telefon gibi iletişim araçlarını kullanabilmek için gönderilmiş uydulardır. Bu uyduların temel amacı iletişimdir. Haberleşme uyduları, sabit iletişim hizmetleri için denizaltı fiber optik iletişim ağlarını tamamlayıcı bir teknolojiyi sağlar. Karasal iletişim ağının ulaşamadığı coğrafi bölgeler ve hareketli deniz ve hava araçlarıyla iletişim amacıyla da kullanılmaktadırlar.

✈ Meteoroloji Uyduları: Bu uydular dünyadaki meteorolojik olayları gözlemlemek adına kullanılırlar. Meteoroloji uyduları, hava olaylarını küresel olarak inceleme olanağı sağlayan uzaktan algılama cihazlarıdır. Dünya çevresindeki yörüngelerinde hareket ederlerken, sensörleri (radyometre) tarafından kaydedilen verileri belirli aralıklarla yer istasyonlarına gönderirler.

✈ Anti -Uydu Silah Sistemleri : “Katil uydular” olarak da bilinen bu uyduların amaçları düşman uydularını yok etmektir. Düşman uyduları vurmak için kinetik mermiler ya da enerji veya parçacık silah sistemleri kullanırlar. Şu anda küresel dünyada en çok inceleme konusu olan uydu sistemidir.

✈ Astronomi Uyduları: Uzaydaki diğer gök cisimlerini gözlemek amacıyla kullanılırlar. Uzay gözlem evleri olarak da adlandırabileceğimiz bu uydular atmosferin gözlem koşulları üzerindeki olumsuz etkisini ortadan kaldırdığı için uzay araştırmalarında oldukça önemli bir yere sahiptir. Üzerlerinde gök cisimlerini izlemeyi sağlayan çok güçlü teleskoplar bulunur.

✈ Seyrüsefer (Navigasyon) Uyduları: Radyo sinyalleri yardımıyla mobil cihazların yerlerinin tespiti için kullanılan uydulardır. Gemilerde, uçaklarda, otomobillerde, cep telefonlarında ve bilgisayarlarda kullanılan sistemler sayesinde çok küçük hatalarla konum belirlenebilmektedir. Günümüzde cep telefonlarımızda bile sıklıkla kullandığımız GPS özelliği bu uydular sayesinde kullanılabilmektedir.

✈ Gözlem Uyduları: Dünya yörüngesinden gözlem yapmak için özel olarak tasarlanmış casus uydu benzeri ancak çevresel izleme, meteoroloji, harita hazırlama gibi askeri olmayan kullanımlar için tasarlanmış bir yapay uydu türüdür.

✈ Gözetleme (Casus) Uyduları: Keşif ve istihbarat uydusudur. Askeri uygulamalar için konuşlandırılmış bir gözlem uydusu ve ya iletişim uydusudur. Füze erken uyarısı, nükleer patlama tespiti, fotoğraf izleme, elektronik keşif, radar görüntüleme gibi görevlere sahiptir. Gerçek kabiliyetleri konusunda detaylı bir bilgi mevcut değildir. Bunun nedeni, bu sistemlere dair bilgilerin “çok gizli” gizlilik derecesinde olmasıdır.

✈ Biyo – Uydular: Bilimsel amaçlarla canlı organizmalar taşıyan uydulardır. Uzayda yaşam sorusunun cevabı için kullanılan uydu çeşidi olarak gösterilebilir.

✈ Minyatür Uydular: Çok çeşitli amaçlarla kullanılabilen sıra dışı şekilde ufak cüsseli uydulardır. 100-1000 kg arası arasında olanlara “mini uydu”, 10–100 kg arasında olanlara “mikro uydu”, 10 kg’dan daha hafif olanlara “nano uydu” denir.

Yapay uydu global dünyada birçok ülkenin üzerinde çalıştığı bir kavramdır. Yapay uydu çeşitli mühendislik disiplinlerinin bir araya gelerek multi-disipliner şekilde ortaya çıkartılan bir sistemler bütünüdür. Ülkemizde de bu kavram üzerine birçok proje yapılıp geliştirilmektedir. İlerleyen yazılarımda ülkemizin yapay uydu çalışmaları hakkında bilgi vereceğim.