Siz değerli okurlarıma bu yazımda Türkiye’nin uzaya bakan gözü olarak adlandırabileceğimiz “Türkiye Ulusal Gözlemevi”ni anlatacağım. Nedense uzay ile ilgili bir konu geçtikçe herkesin aklına NASA (National Aeronautics and Space Administration) (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) gelir ama aslında ülkemizde de bu konuya verilen önem ve yapılan çalışmalar azımsanmayacak kadar ilerlemiş durumdadır.

Ulusal bir gözlemevi kurulması ve bu gözlemevinin ülkemizdeki tüm gökbilimcilere hizmet vermesi fikri 1960’larda ilk kez İstanbul Üniversitesi’nden Prof.Dr. Nüzhet GÖKDOĞAN ve Ege Üniversitesi’nden Prof.Dr. Abdullah KIZILIRMAK tarafından gündeme getirilmiştir. Bu fikrin hemen destek bulmasından sonra ilk önemli adım, TÜBİTAK bünyesinde 1979 yılında “Uzay Bilimleri Araştırma Ünitesi” adı altında bir birimin kurulması olmuştur. Bu ünitenin 1983’te “Ulusal Gözlemevi Yerseçimi Güdümlü Projesi”ne dönüştürülmesi ile gökbilimcilerin uzun sürecek macerası başlamıştır.

Ulusal bir gözlemevi kurulması konusundaki düşüncelerin 1983 yılında “Ulusal Gözlemevi Yerseçimi Güdümlü Projesi”ne dönüşmesi ile yer seçimi çalışmaları resmen başlatılmıştır. Bu çalışmalar Ankara, İstanbul, Ege, Boğaziçi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ni temsil eden araştırmacılar tarafından yürütülmüştür.

Proje çerçevesinde ilk aşamada Türkiye genelinde 17 aday dağ belirlenmiş ve yapılan elemeler sonucunda aşağıda belirtilen 4 tanesinde eş zamanlı olarak astronomik görüş ve meteorolojik gözlemler yapılmaya başlanmıştır.

Muğla, Kurdu           : 1612 m.

İzmir, Ödemiş          : 2159 m.

Antalya, Bakırlıtepe : 2547 m.

1986 yılında tamamlanan bu projenin sonuçları doğrultusunda, Antalya ilinin güney batısında Saklıkent’te bulunan 2547 metre yükseklikteki Bakırlıtepe en uygun yer olarak seçilmiştir. Burada kurulan TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG), 5 Eylül 1997 tarihinden itibaren üniversitelerimize teleskop hizmeti vermeye başlamıştır.

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Yerleşkesi Antalya’dan yaklaşık 40 km. uzaklıktaki Saklıkent’te bulunan Bakırlıtepe’de kuruludur. Deniz seviyesinden 2547 m. Yükseklikte bulunan Bakırlıtepe, Antalya’nın batısında yer alan Beydağları’nın en yüksek zirvelerinden biridir. Eteklerinde Saklıkent Kayak Merkezi olan Bakırlıtepe’ye ulaşım Saklıkent’ten sonra yaklaşık 7 km’lik bir dağ yolu sağlanmaktadır. Zirveye giden bu yol genellikle her yıl Kasım ayından Nisan ayının sonlarına kadar yoğun kar dolayısıyla kapalı kalmakta ve ulaşım Saklıkent Kayak Merkezi’nden telesiyej ve sonrasında da biraz yürüyüş ile sağlanabilmektedir.

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin temel faaliyet alanı; üniversitelerimizin ve araştırma kurumlarımızın gözlemsel astronomi ve astrofizik araştırmaları için gerekli teleskop hizmeti sunmak ve araştırma altyapısı sağlamaktır. Bilimsel toplantılara destek vermek, orta öğretim kurumlarında astronomi eğitimine katkıda bulunmak ve halka açık gökyüzü etkinlikleri düzenlemek de diğer görevleri arasındadır.

Bu kapsamda her yıl geleneksel olarak düzenlenen ve tüm gökbilim meraklılarına  açık olan TÜBİTAK Ulusal Gökyüzü Gözlem Şenliği 1-4 Ağustos 2019 tarihleri arasında TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Bakırlıtepe Yerleşkesi’ne komşu olan Saklıkent’te düzenlenecektir. Bu etkinliğe katılmak için başvuru yapmayı unutmayın. Çünkü katılım bölgenin coğrafi koşulları ve mevcut altyapının kısıtlı olması nedeniyle belirli sayıda kişiyle sınırlandırılmış durumdadır.

Ayrıca üniversitelerin Astronomi, Astrofizik, Uzay Bilimleri ve Uzay Teknolojileri alanlarında eğitim verilen veya bu alanlarda araştırma yapılan bölüm ve birimlerin 3. ve 4. sınıf öğrencilerine, altı günlük periyotlarla haftalık dönemler halinde “Lisans Öğrencileri için Yaz Programı (LOYP)” kapsamında; gözlemevinde astronomi bölümü danışmanlarının verdiği eğitim desteği ile vakit geçirme imkanı verilmektedir.

TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi astronomi ve uzay bilimleri alanında olduğu kadar, bu alanla yakından ilgili astrofizik programı bulunan fizik, makine, elektrik, elektronik ve bilgisayar gibi mühendislik alanlarında yetişmekte olan genç akademisyen ve mühendis adaylarına da staj programı ile destek olmaktadır. Belirli bir kontenjan dahilinde staj imkanı tanınan bölümler;

– Astronomi ve Uzay Bilimleri

– Uzay Bilimleri ve Teknolojileri

– Bilgisayar Mühendisliği

– Makine Mühendisliği

Bu yılın önemli gök olaylarını TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi aracılığıyla takip edebileceğinizi unutmayın. 19 Şubat 2019’da yaşanan “Süper Ay”ı belki takip edememiş olabilirsiniz. Ama hemen üzülmeyin. 19 Mart 2019’da yeni bir “Süper Ay” sizi bekliyor.

Yazıma son verirken Türkiye’deki denizcilik kültürüne ve siz değerli okuyucuların bilgi denizine bir damla katkı sağlamak maksadıyla yazdığım bütün yazıların sonunda sizinle bir denizcilik terimi paylaşmak ve bu sayede yeni bir dil öğrenmenizin yolunu açmak isterim.

ABRAMAK :Fırtınalı havalarda, kabarık denizlerde ve zor şartlarda bir tekneyi, en doğru ve emin şekilde kullanmak, sevk etmek.

Kaynak: www.tug.tubitak.gov.tr