Atık sular, temel yaşam suyunun endüstriyel, tarımsal, evsel gibi kullanım sonucunda ortaya çıkan kirlenmiş sulardan oluşur. İnsan nüfusunun artmasıyla da atık su miktarlarında artışlar meydana gelmekle birlikte Covid-19 salgınıyla beraber hız kazandı.
Atık Su Kaynakları
- Konutlar
- Hastaneler
- Tarımsal Alanlar
- Endüstri Kuruluşları
- Maden Ocakları
- Cevher Yıkama ve Zenginleştirme Tesisleri
- Termik Santraller vb.
Atık Sular Nasıl Arıtılır?
Suyun kullanım sonucunda fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik yapısının değişmesiyle atık sular oluşur. Akarsu, deniz gibi su ortamlarının ekolojik dengesinin bozmamak adına arıtma yöntemleri uygulanıyor. Bu yöntemler atık su yapısına göre birincil, ikincil ve ileri arıtım yöntemleridir. Birincil arıtma yöntemi çöken ve yüzen atıkların fiziksel olarak uzaklaştırılmasıdır. İkincil arıtma ise organik bileşiklerin biyolojik veya kimyasal yöntemlerle giderilmesidir. İleri arıtımda da ikinci arıtım yönteminde giderilemeyen kirleticilerin uzaklaştırma işlemlerini içerir.
Türkiye’de Atık Su Arıtımları
2018 yılı itibariyle belediyelerdeki atık su arıtma tesislerinin %53’ü biyolojik, %21’i doğal, %20’si ileri ve %6’sı fiziksel arıtım yöntemlerini kullanmıştır. Arıtma tesislerinden çıkan çamurların %45’i ise enerji kazanımlı yakma işlemi uygulanarak bertarafı sağlanmıştır.
Pandemide Atık Su Çalışmaları
Covid-19 pandemisiyle dünya atık sulardaki değişiklikleri gözlemlemek amacıyla araştırmalara yönelmiştir. Hollanda, İtalya, İran gibi ülkeler hastane veya kanalizasyonlardaki atık suları inceleyerek Covid-19 virüsü saptadı. Türkiye’de ise 2021 yılında Su Enstitüsü (SUEN) ile Tarım ve Orman Bakanlığı ortak çalışmalara başladılar. “Türkiye Genelinde Covid-19 Yayılımının Atık Sularda SARS-CoV-2 Analizleri ile Takibi” adında proje hala yürütülmektedir. Çalışmada aralarında büyük şehirlerinde olduğu 22 pilot şehir seçilerek atık sularda günlük virüs yükleri araştırılıyor. Bu analizlerle Türkiye nüfusunun %33’ü, İstanbul nüfusunun da %42,70’i taranmış oldu. İstanbul’daki Ambarlı, Kadıköy ve Paşaköy örnekleme noktalarında Omicron varyantı da tespit edilmiştir.
Pandemide Atık Sular Neden Önemli?
Atık sularda yapılan çalışmaların aslında toplumsal sağlık düzeyinin belirlenmesi olduğu anlaşılıyor. Tüm şehirlerdeki belli miktarda insan örneklemesi üzerinde çalışmalar gerçekleştirmek hem vakit almakta hem de yüksek maliyeti de beraberinde getirmektedir. Ülke düzeyindeki atık su analizlerinin düzenli aralıklarla tekrar edilmesi vaka sayılarını tarama testi olmadan da önceden tespit edilebileceğini öngörülüyor. Atık sularda kritik eşiğin aşıldığı dönemlerde bölgesel karantina uygulamasına geçilerek ülke geneli kapanmalara da gerek duyulmadan vaka sayılarını kontrol edilebileceğini gösteriyor.
Kaynakça
- datatuik.gov.tr
- covid19.tarimorman.gov.tr
- mmo.org.tr
- cevreselgostergeler.csb.gov.tr
- Covid-19 Pandemisinde Şehir Atık Sularının Düzenli İncelenmesi Erken Uyarı Olabilir mi? Kısa Derleme, 1. International Medical Records Congress December 3-5, 2021
