diwun
 |
| NASA ve ESA’nın ortak yapımı Hubble Uzay Teleskobu’nun Kasım 2008 tarihinde çektiği gezegenimsi bulutsu NGC 2818. Fotoğraftaki renkler bulutsunun gönderdiği ışınım aralıklarını gösterir. Burada kırmızı azot, yeşil hidrojen ve mavi ise oksijen çizgilerinde salınan ışınımdır. |
Güneş kütlesinde veya biraz daha büyük olan yıldızlar çekirdeklerindeki yakıt bittiği zaman ölmeye başlarlar. Bu durumda yıldızın çekirdeği çöker ve üstündeki tüm zarfını uzaya atar. Evrimlerinin bu aşamasında görülen gök cisimlerine gezegenimsi bulutsu denir. Hubble en son olarak Kasım 2008 tarihinde geniş alan gezegen kamerası ile NGC 2818 gezegenimsi bulutsuyu gözledi ama bu ilginç cismin bulunduğu yer çok ilginçti.
Bu gezegenimsi bulutsu NGC2818A adı verilen bir açık yıldız kümesi içinde yer alıyordu. Açık kümeler genç olup, üyeleri birbirine çekimsel olarak zayıfça bağlıdır ve genellikle Samanyolu’nun sarmal kollarında bulunurlar. Yüz milyonlarca yıl sonra bunlar dağılırlar. Açık kümelerin içinde bulunan gezegenimsi bulutsu sayısı çok nadirdir ve bugüne kadar 2-3 tane keşfedilmiştir. Nedeni de küme üyeleri genç oldukları için büyük kütleye sahip olanları dahi ölüm döşeğine yatmamışlardır. Bu kadar genç bir kümede gezegenimsi bulutsu evresine gelebilmesi için yıldızın kütlesinin büyük olması gerekir.
NGC 2818A kümesi bizden 10 000 ışık yılı uzaklıkta ve güney yarımkürede görülen Kumpas takımyıldızındadır. Bu nedenle gözlenen bulutsunun uzaklığını ve yaşını biliyoruz. Kümenin yaşı bir milyar yıl olarak daha önce bulunmuştu. Bu zaman içinde üyelerinden birinin gezegenimsi bulutsu olması için güneş kütlesinin 2.5-3 katı büyüklükte bir yıldız olması gerekmektedir. Biliyoruz ki güneşimiz de meydana geldikten dokuz milyar yıl sonra gezegenimsi bulutsu olacak. Tabii daha önce dev bir yıldız haline geleceğini ve yarıçapını çok büyüterek Dünya’yı da içine alacağını biliyoruz.
Gezegenimsi bulutsular milyonlarca yıl yavaş yavaş sönükleşirler, çevrelerine attığı gaz yıldızlararası ortama karışır. Geride kalan kalıntı yıldız çekirdeği çok sıcaktır ve milyarlarca yıl süren koma durumundan sonra soğuyarak beyaz cüce olurlar. Bize can veren güneşimizin de beş milyar yıl sonra gezegenimsi bulutsu olacağını kesin kuramsal hesaplar sonucunda biliyoruz.
