Hat Dengeleme Nedir?

Şirketlerin müşteri ihtiyaçlarının zamanında giderilmesi, aksamaması ve beklentilerin zamanında karşılanması işletmelerin üretim süreçleri sürekli olarak geliştirmeye açık olması gerekiyor. Günümüzde maliyetler göz önüne alındığında işletmeler için üretimdeki kayıpların rekabette bir adım geri düşmesini sağlıyor. Kalitenin yanı sıra maliyet ve üretimde esneklik de rekabetteki en önemli faktörlerdendir. Bu yazımızda bu faktörlerden biri olan ‘’Hat Dengeleme’’yi inceleyeceğiz.

Tanım olarak; herhangi bir hatta bulunan tüm iş istasyonlarının toplam iş sürelerini tüm istasyonlara eşit şekilde dağılmasını sağlamaktadır. Böylelikle operatörlerin üzerindeki iş yükünün eşit şekilde dağılması sağlanır.

İlk Örnekler

İlk olarak Ford tarafından 1913’te fabrikasında bir araç üretimini izlemiştir. Operatörün farklı el aletlerini kullanmak için fazla hareket etme, montajı yapacağı araç için arabanın bir tarafından diğer tarafına yürümesi gibi. Bu israfları azaltmak için, Henry Ford bir et paketleme tesisinde görerek esinlendiği hat dengeleme sistemini kurmuştur. Bu sayede araç ve ara parçaları bir yerden diğer tarafa elektrikli konveyörlerle taşımaya başlamıştır. Operatörler işi yapmak için ürüne gitmek yerine ürün operatöre gitmeye başlamıştır. Bu düzenlemeler sonucunda 50 metrelik üretim hattı 140 işçi arasında paylaştırılmış, ve montajı yapılacak şasi, tekerlekler üstünde belirli aralıklarla bir halat çekimi yardımıyla başlanmıştır. Böylece;

Şasinin montajı için gerekli 12 saat 29 dakika, 5 saat 50 dakikaya indirilebilmiştir.
1914 yılında mekanik hat kullanılarak bu süre 1 saat 30 dakikaya düşürülmüştür.

Bu yöntemdeki ilk sorunlardan biri; düz bir hat üzerinde yan yana veya karşılıklı dizilen operatörlere birbirini beklemesinden dolayı oluşabilecek verimsizlik bu verimsizliği ortadan kaldırmak için hat dengeleme çalışmaları başlamıştır.

Bu çalışmada, yalın üretim sistemlerinde kullanılan katma değersiz işlerden özellikle