Geçtiğimiz hafta bilim dünyası ve gökyüzü bir vedaya şahitlik etti. 16 yıldan uzun bir süredir NASA’nın uzaydaki gözlerinden biri olan Spitzer Uzay Teleskobu görevini tamamladı.

Spitzer’in Vedası

ABD saatiyle 30 Ocak Perşembe günü Spitzer’in güvenli moda alındığı ve tüm bilim faaliyetlerinin durduruldu. Devreden çıkarma onaylandıktan sonra, Spitzer Proje Yöneticisi Joseph Hunt resmi açıklamayla teleskobun görevinin sona erdiğini açıkladı.

Farklı dalga boylarını kullanarak evrenin daha dolu ve farklı katmanlı modelini oluşturmak isteyen NASA bilim adamları 2003 yılında Büyük Gözlemevi programını başlattı. Bu program kapsamında Spitzer, Hubble Uzay Teleskobu, Chandra X-ray Gözlemevi ve Compton Gama Işını Gözlemevi çalışmaları başladı.

NASA Bilim Misyonu Yöneticisi Thomas Zurbuchen “Spitzer bize kozmosun tamamen yeni yönlerini öğretti ve evrenin nasıl çalıştığını anlama, kökenlerimizle ilgili soruları ve yalnız olup olmadığımızı anlama konusunda birçok adım attı.” dedi. Spitzer’in bulguları bilim adamlarını ileride yapacakları çalışmalar için cesaretlendirdi.

• Kendi güneş sistemimizdeki kuyruklu yıldızlar ve asteroitleri okudu.
• Satürn’ün çevresinde daha önce tanımlanamayan bir halka buldu.
• TRAPPIST-1 sistemindeki yaşanabilir oldukları tahmin edilen Dünya benzeri 7 gezegen tespit etti.

Spitzer Neden Durduruldu?

Spitzer, görülebilir ve morötesi dalga boylarında çalışan Hubble’ın aksine evreni kızılötesi dalga boylarında gözlemliyordu. 2016 yılında, astrofizik çalışmalarının gözden geçirilmesinin ardından, NASA, Spitzer yerine kızılötesi kullanan James Webb Uzay Teleskobunu fırlatma kararı aldı. Bu süreç içerisinde 2018 yılında Spitzer’in faaliyetlerinin durdurulması planlandı. Ancak Webb’in lansmanı ertelenince Spitzer bu güne kadar çalışmasına devam etti.

Spitzer, NASA’nın ilk kızılötesi teleskobu olmasa da projesi tamamlandığında en hassas kızılötesi teleskoptu. Hassasiyetinin yanısıra daha derin ve daha geniş bir kızılötesi görüntü alma kabiliyeti vardı. Spitzer, atmosfer üzerinde tespit edilemeyen bazı dalga boylarını tespit edebiliyordu.

Spitzer’in ana görevi, teleskobun üç parçasından ikisini çalıştırmaya yarayan sıvı helyum soğutucu tükendiğinde 2009’da sona erdi. Bu iki parça Kızılötesi Spektrograf (IRS) ve Çok Bantlı Görüntüleme Fotometresi (MIPS) idi. Ancak bunlarla beraber Spitzer’in hikayesi bitmedi. Son parça olan Kızılötesi Dizi Kamera (IRAC) üzerindeki dört dalga boyu kanalından yalnızca ikisi kullanılarak göreve devam etmesi sağlandı. Artan mühendislik ve operasyon zorluklarına rağmen Spitzer, 10-12 yıl boyunca öngörülenden daha uzun bir süre bilimsel faaliyetlerine devam etti.

Spitzer’in en önemli buluşu sayılan TRAPPIST-1 sistemi üzerinde keşfettiği gezegenleri bu süreç içerisinde tespit etti. Bu sonucu elde etmek için TRAPPIST-1 sistemi üzerinde 1000 saatten fazla çalıştı.

Arkasında çok büyük mühendislik çalışmaları ve ortalıkları barındıran Spitzer’in tüm verileri ücretsiz ve halka açıktır.

Bilim dünyasına veda eden Spitzer’in artık nostalji sayılacak bazı çalışmaları:

Kaynakça

• https://www.nasa.gov/press-release/nasa-s-spitzer-space-telescope-ends-mission-of-astronomical-discovery
• http://www.spitzer.caltech.edu/