Daha önce uzay kasırgası kavramını duydunuz mu? Kuzey Kutbu’nun hemen  yukarısında, güneş rüzgarları, elektriksel  yağışların olduğu  devasa bir fırtınada iyonosferden geçti. Her şey birkaç saat içinde oldu ve bölgeden geçen uyduların jeomanyetik alanlarındaki değişikliklerden ötürü  beklenmedik şekilde  bozuldu. Tam bu sırada , dünya uzayın kenarında meydana gelen çalkantılı olaylardan habersiz olarak aşağıya doğru ilerledi.

Bu, bir sonraki bilim-kurgu film arayışı için harika bir alan  gibi görünse de, gerçek bir olgu : bir uzay Kasırgası. Bu kadar yüksek atmosferik  seviye için meteorolojik olayların  mümkün olabileceğini varsaydıktan sonra, bilim adamları şimdi Dünya atmosferinin farklı seviyelerinde kasırgaların meydana geldiğine dair kanıtlara sahipler. Şubat 2021’de yüksek kalitede araştırma yayınlayan bir degide bildirildiği gibi, bilim adamları “uzay Kasırgası” olarak adlandırdıkları türünün ilk fenomenini gözlemlediler ve belgelediler. Ama bu tam olarak nedir? Uzay kasırgaları büyük olasılıkla gezegenimizin tarihinde daha önce olmuştu ve muhtemelen tekrar ortaya çıkacak, bu yüzden onlara neyin sebep olduğunu ve hakkında daha fazla bildiğimiz düşük atmosferik kasırgalara ne kadar benzer olduklarını bilmek faydalı olacaktır.

Dünyanın İlk (belgelenmiş) Uzay Kasırgası

Uluslararası bilim adamlarından oluşan bir ekip tarafından yayınlanan araştırmaya göre, ilk belgelenmiş uzay Kasırgası 2014 ağustos ayında gerçekleşti. Üst Atmosferin yüksek bölgesinde , 1.000 kilometreden  daha fazla uzanan bir plazma spirali, manyetik Kuzey Kutbu üzerinde yaklaşık sekiz saat boyunca girdap yaptı. İnsan gözüyle görünmezken, hava durumu uyduları etkilendi ve araştırmacıları bu faaliyete yönlendirdi.

 Astronomi ve uzay kapsama alanında uzmanlaşmış Accuweather meteoroloğu Brian Lada, “Birçok uzay meteoroloji olayı   gibi, güneşten gelen yüklü parçacıklar, uzay kasırgasını ateşlemek için Dünya’nın manyetik alanıyla etkileşime girdi,” diye açıklıyor. Lada,” bu fenomen, tropik bir siklona benzer şekilde dönme şekli nedeniyle muhtemelen bir ‘kasırga’ olarak adlandırılıyor ” diye açıklıyor.

Uzay Kasırgası vs Dünya Kasırgaları

Aynı şekilde ad aldıkları için uzay kasırgası ve dünyadaki kasırgalar benzer özelliklere sahip gibi akla geliyor.Aslında ortak noktaları var ancak çok da farklı noktaları da var. Şekillerinin  dışında -her ikisinin de merkezinde bir göz ve fırtına aktivitesinin kolları vardır-  ayrıca uzay ve Dünya kasırgaları başka bir önemli yönden de  benzerdir her ikisinde de yağış vardır.

Gelelim aradaki farklara:ikisi dünya atmosferinin farklı bölgelerinde bir araya geliyorlar. Normal kasırgalar, dünya atmosferinin yaklaşık 8 ila 14 kilometre  yukarı doğru uzanan yere en yakın kısmı olan troposferde meydana gelir. Uzay Kasırgası, Dünya yüzeyinin üzerinde 80 ila 966 kilometre arasında uzanan iyonosferde gözlenir. Ayrıca Uzay Kasırgası  bir dünya kasırgasına  göre çok büyüktür; neredeyse 600 milden fazla genişlikte , yani bu değer troposferdeki kasırgaların ortalama çapının iki katıdır..

Uzay Kasırgalarının Nedenleri

Peki uzay kasırgalarına sebep olan şey ne? Bilim insanları  şuan kesin olarak bundan emin değil ancak  uzay kasırgası hakkında birkaç farklı teorileri var. Bunlardan en önemlisi, 2014’teki elektromanyetik koşullarla ilgilidir: Nature Communications’ daki araştırmaya göre,  güneş son 11 yıllık döngüsünün maksimumundaydı ve Ağustos, “düşük güneş enerjisi ve bunun dışında  düşük jeomanyetik aktivite ” dönemiydi. AccuWeather kıdemli meteoroloji uzmanı , iyonosferdeki bu düşük aktivitenin muhtemelen Dünya’da kasırgalara neden olan kasırgaya elverişli koşullara benzediğini söylüyor. Ve devamında” koşullar durgun  olduğunda meydana geliyor gibi görünüyor ” diyor ve ekliyor:” Çok az jeomanyetik aktivite vardı ve güneş rüzgarı düşüktü. Bu bana kasırgaları hatırlattı.

Son olarak da ”  kasırgaların hafif rüzgarlara ihtiyacı var, bu yüzden gök gürültülü fırtınalar, güçlü rüzgarlar onları merkezden uzaklaştırmadan bir merkez etrafında oluşabilir ve dönebilir ” diye ekliyor. “Merkez kurulduktan sonra, gök gürültülü fırtınalar çok daha  güçlenir ve böylece kuvvetli rüzgarlar onları birbirinden ayırana kadar merkezin etrafında daha hızlı döner.” Bu nedenle, yüksek atmosfer koşullarının doğru kombinasyonunun, uzay kasırgasının oluşmasına ve bu koşullar değiştiğinde dağılmasına izin vermek için bir araya gelmesi muhtemeldir.

Uzay Fırtınasından Korkmalı mıyız?

Bilim insanlarına göre , uzay kasırgaları çoğunlukla zararsızdır ancak birinin dünya üzerindeki etkisini deneyimleyebiliriz. Yeterince güçlüyse, bir uzay kasırgası potansiyel olarak yerde bazı aksamalara neden olabilir. Uzaydan yağan yeterince yüklü parçacık varsa. Aurora oluşturmanın yanı sıra, GPS sinyallerini, radyo dalgalarını ve aşırı durumlarda elektrik şebekesini de bozabilir. Ancak, bu olay yalnızca kutuplar üzerinden meydana gelirse, elektrik kesintilerinin sayısı kutup bölgesinin seyrek nüfusuna oranla sınırlanır.