Bilgisayar bilimlerine tarihi bir perspektiften bakılacak olursa, bu alandaki temellerin yüzlerce, belki de binlerce yıl önceden atılmış olduğu yadsınmayacaktır. İcat edildikleri dönemlerin bilgisayarları niteliğiyle tanımlanabilecek olan abaküs, hesap makinası veya telgraftan, 21. yüzyıla doğru yola çıkıldığında, ihtiyaçların nasıl değiştiği ve bu ihtiyaçlar doğrultusunda teknolojiye nasıl yön verildiği çok net bir şekilde görülecektir. Basit hesap makinalarının devrim niteliği taşıdığı günlerden, kuantum bilgisayarlarının icadına kadar geçen bu süre zarfı, teknolojinin sürecini görmek ve sonuçları değerlendirebilmek açısından büyük önem arz etmektedir.

İlk Bilgisayar: Abaküs

Milattan önce 2400 yıllarında geliştirildiği düşünülen abaküs, bazı kaynaklarda ilk bilgisayar olarak da nitelendirilmektedir. Modern bilgisayar tarihinin ise Alan M. Turing tarafından tasarlanan, Turing Makinası ve ilerleyen yıllarda üretilecek olan ENIAC isimli ilk elektronik ve programlanabilir bilgisayar ile başladığı kabul edilmektedir.

İlk Modern Bilgisayar: ENIAC

Yaklaşık maliyeti 500.000 dolar olan ENIAC, bazı karmaşık hesaplamaları o günün şartları altında oldukça hızlı sonuçlandırabilmektedir. Saniyede 400’e yakın çarpma işlemi ve 40 kadar da bölme veya karekök alma işlem kapasitesine erişmiştir. Günümüzde ise 2 GHz hızına sahip bir CPU, saniyede 20 milyara kadar ulaşan işlem gücüne sahip olabilir.

Süperbilgisayarlar ve Ötesi

Şimdiye kadar oldukça küçülen bilgisayarlar, belki de yeni bir dönüm noktası sayılabilecek olan ‘supercomputer’ olarak da bilinen üstün bilgisayarlar ile tekrar büyümeye başlamıştır. IBM tarafından 300 milyon dolar maliyetle geliştirilen ‘Summit’ isimli süperbilgisayar, 2018 yılından 2020 yılının haziran ayına kadar en hızlı bilgisayar olarak anılmıştır. Sadece bilimsel araştırmalarda, karmaşık problemlerin çözülmesi amacıyla üretilen ‘Summit’, şimdiye kadar; deprem simülasyonları, yapay zeka, olağanüstü atmosfer koşullarının simülasyonları, kimyasal reaksiyon hesaplamaları ve genom bilimi gibi farklı alanlarda kullanılmıştır. Sağladığı güçlü performans sonucunda oldukça yüksek sıcaklık değerlerine ulaşan Summit’in soğutulması ise saniyede 15 bin litre su ile sağlanmaktadır.

En güçlü süperbilgisayar unvanı, 2020 yılında, Japonya tarafından yaklaşık 1.5 milyar dolarlık maliyet ile geliştirilen ‘Fugaku’ isimli bilgisayara verilmiştir. Hali hazırda COVID-19 araştırmalarında da kullanılan ‘Fugaku’nun 2021 yılında tam fonksiyonel olarak çalışmaya başlaması planlanmaktadır.

30 ton ağırlığıyla beraber 150 m² yer kaplayan ENIAC, yıllar sonra her evde bulunabilecek, herkes tarafından ulaşılabilecek bir konuma gelmiştir. Teknolojinin bu süreci değerlendirildiğinde; 340 tonluk bir ağırlık ile 5600 m² yer kaplayan ‘Summit’ ve diğer süperbilgisayarların da yıllar içinde nasıl bir değişime uğrayacağı tahmin etmek çok da kolay olmayacaktır.

Kaynakça:
I. https://www.popsci.com/summit-supercomputer/
II. https://www.nvidia.com/content/dam/en-zz/Solutions/Data-Center/documents/worlds-fastest-supercomputer-summit-infographic.pdf
III. https://sciencenode.org/feature/the-5-fastest-supercomputers-in-the-world.php#:~:text=The%20world’s%20fastest%20supercomputer%2C%20Fugaku,way%20for%20even%20greater%20performance.
IV. https://en.wikipedia.org/wiki/Fugaku_(supercomputer)
V. https://en.wikipedia.org/wiki/Summit_(supercomputer)
VI. https://tr.wikipedia.org/wiki/ENIAC