İskoçya’nın Skye Adası’nda bulunan fosil kalıntılarına dayanarak, uçan sürüngen teruzorlara ait yeni bir tür belirlendi.
Bilim insanları, Skye Adası’nda bulunan örneklerden elde edilen yeni bir teruzor türünün tanımlandığını duyurdu.
Yeni tür, teruzorların Darwinoptera soyunun bir parçası. Keşfi, soyun daha önce düşünülenden çok daha çeşitli olduğunu ve Erken Jura’nın sonlarından en son Jura’ya kadar 25 milyon yıldan fazla bir süre boyunca varlığını sürdürdüğünü gösteriyor. Bu dönemde, aynı soydan gelen türler dünya çapında yayıldı.
Keşif, teruzorların erken evrimi için yeni ve daha karmaşık bir modelin temelini oluşturuyor. “İskoçya’daki Skye adasının Orta Jura döneminden yeni bir teruzor ve uçan sürüngenlerin erken çeşitlenmesi” adlı çalışma, Omurgalı Paleontoloji Dergisi’nde (Journal of Vertebrate Paleontology) yayınlandı.
Orta Jura teruzor fosillerinin nadirliği ve var olanların eksikliği, daha önceki erken teruzor evrimini anlama çabalarını engellemişti. Bu keşif, tüm başlıca Jura teruzor soylarının, daha önce evrimleştiklerinin düşünüldüğü Erken Jura’nın sonundan çok daha önce evrimleştiğini gösteriyor. Keşif aynı zamanda, sonunda modern kuşlara dönüşen dinozorlar olan “Avialae”lerin yanı sıra, teruzorların da en son Jura’ya kadar varlığını sürdürdüğünü gösteriyor.
Kalıntılar tek bir bireyin omuz, kanat, bacak ve omurga kısımlarını içeren kısmi iskeletinden oluşuyor. Kemiklerin çoğu tamamen kayaya gömülü durumda ve yalnızca Bilgisayarlı Tomografi taraması kullanılarak incelenebiliyor.
Makalenin kıdemli yazarı Profesör Paul Barrett’e göre; Ceoptera, uçan sürüngenlerin evrimindeki birçok önemli olayın zamanlamasını anlamaya yardımcı oluyor. Bu hayvanların yakın akrabalarının çoğu Çin’de bulunduğundan, Birleşik Krallık’ın Orta Jura’sında ortaya çıkışı sürpriz olarak nitelendiriliyor. Bu durum, ait olduğu gelişmiş uçan sürüngen grubunun düşündüğümüzden daha önce ortaya çıktığını ve hızla neredeyse dünya çapında bir dağılıma sahip olduğunu gösteriyor.
“Ceoptera”, İskoç Galcesi’nde sis anlamına gelen “Cheò” sözcüğünün ve Latince kanat anlamına gelen “-ptera” kelimesinin birleşiminden geliyor. Buradaki sis kelimesi, Skye Adası’nın “Eilean a’ Cheò” (Sis Adası) olan Galce ismine bir gönderme. “Evansae” kelimesi ise Skye Adası’nda yıllarca süren anatomik ve paleontolojik araştırmalarından dolayı Profesör Susan E. Evans’tan geliyor.
Bristol Üniversitesi’nden paleobiyolog olan başyazar Dr. Liz Martin-Silverstone’a göre; Ceoptera’nın geldiği dönem, teruzor evriminin en önemli dönemlerinden biri olmasının yanı sıra, en az örneğine sahip olduğumuz bir dönem. Kayanın içinde daha fazla kemiğin gömülü olduğunun bulunması ve bulunan kemiklerden bazılarının Ceoptera’nın ne tür bir teruzor olduğunun belirlenmesinde önemli rol oynaması, bunu başlangıçta düşünülenden çok daha iyi bir bulgu haline getiriyor. Bu bizi daha gelişmiş teruzorların nerede ve ne zaman evrimleştiğini anlamaya bir adım daha yaklaştırıyor.
University of Bristol. 5 Şubat 2024.
Makale: Martin-Silverstone, E., Unwin, D. M., Cuff, A. R., Brown, E. E., Allington-Jones, L., & Barrett, P. M. (2024). A new pterosaur from the Middle Jurassic of Skye, Scotland and the early diversification of flying reptiles. Journal of Vertebrate Paleontology, e2298741.
