Shahed-136,  İran tarafından geliştirilen bir tür modern kamikaze dronudur. Koordinatları bilinen sabit yer hedeflerini vurmak ana görevidir. Ukrayna-Rusya savaşının patlak vermesiyle birlikte adından çokça söz ettirmiştir. Ayrıca Rusya’ya ihraç edilen modelleri Geran 2 olarak bilinmektedir.

Shahed-136 Özellikleri

• Shahed-136, gövdeye yapışık delta kanat yapısına sahiptir.
• Burun kısmı, 30–50 kilogram ağırlığında olduğu tahmin edilen savaş başlığı içerir. Bu sayede, patlayıcı güç açısından 155 mm’lik bir top mermisinden daha iyi performans gösterir.
• 50 beygir güç üreten MADO MD-550 pistonlu motoru kullanmaktadır. Bu motor, Alman Limbach L550E’nin İran kopyası olarak bilinmektedir. Ayrıca motor, dronun arka kısmına konuşlandırılmıştır.
• Maksimum hızı yaklaşık 185 km/s’dir.
• Kanat açıklığı 2.5 m ve uzunluğu 3.5 m’dir.
• Menzilinin 970 km ile 2.500 km arasında olduğu tahmin edilmektedir.
• Uçuş yüksekliği 60-4.000 m arasındadır.
• Toplam ağırlığının yaklaşık 200 kilogram olduğu tahmin edilmektedir.
• Teknik olarak bir seyir füzesidir.
• Hedefini vurmak için tüketici sınıfı basit atalet navigasyonlu GPS sistemine sahiptir.
• Kamyona entegre edilebilen raflardan fırlatılan bu dronlar, genellikle 5’li ve 10’lu gruplar halinde fırlatılmaktadır. Ayrıca fırlatmanın ilk aşamasında roket destekli kalkış sistemi kullanılmaktadır. İvme kazandıktan sonra motor ünitesi devreye girerek dronu istenilen noktalara rahatlıkla ulaştırabilmektedir.

Shahed-136 Avantajları

• Shahed-136, oldukça ucuz bir kamikaze dronu olarak göze çarpıyor. Birim fiyatı tam olarak bilinmemektedir. Ancak 10.000 $ ile 30.000 $ arasında değişen fiyatlarının olduğu tahmin edilmektedir. Tomahawk ve Kalıbr füzeleri 1-2 milyon dolar birim maliyete sahiptir. Bu durum Shahed 136 dronlarının tercih edilmesinin en büyük nedenidir. Üstelik bu dronları düşürmek için fırlatılan füzenin maliyeti bu uçağın fiyatından çok daha fazladır.
• Sabit hedefleri vurmada son derece etkilidir.
• Bu dronlar seyir halinde çok yavaş hareket etmektedir. Bu sayede radarlar ve elektro-optik ekipmanlar tarafından tespit edilmesi zordur.
• İran devleti, birçok Avrupa ve ABD devletleri tarafından yaptırıma maruz kalmaktadır. Fakat bu dronun kritik bileşenleri diğer ülkelerden kolayca temin edilebilmektedir. Örneğin, düşürülen bu dronlar incelendiğinde içerisinden bilgisayar işlemcisi bulunmuştur. Bilgisayar işlemcisi kullanmak dronların üretilmesinde parça tedariği anlamında büyük avantaj sağlamaktadır.

Shahed-136 Dezavantajları

• Shahed-136, büyük, yavaş ve gürültülü olduğu için askeri hedeflere karşı pek etkili olmadığı gözlemlenmiştir. Fakat bazı kaynaklar, bu dronun askeri hedeflerden ziyade sivil altyapıyı bombalamak için özel olarak tasarlandığını öne sürmektedir.
• Parazite karşı hassas olan uydu navigasyonuna bağlı olduğu için kaybolma ihtimali çok yüksektir.
• Soğuk bölgelerde zayıf performans göstermektedir. Bu nedenle Rus ordusu, İran insansız hava araçlarını soğuk bölgelerde kullanmamaya özen göstermektedir.

Shahed-136’nın Savaş Geçmişi

2014 Yemen Sivil Savaşı

2020’de Yemen iç savaşında Husiler tarafından kullanılmıştır.

2022 Ukrayna- Rusya Savaşı

Savaş mühendislerine göre Ruslar, TB2 Bayraktar dronlarının çok başarılı olduğunu gördüler. Bu durum karşısında ucuz ve etkili dronlar yapmak ve tedarik etmek istediği öne sürülmektedir.

Rus ordusunun isteklerini karşılayan dronlar İran tarafından karşılanmıştır. Shahed-136 dronları, hala savaşta etkin şekilde kullanılmakta ve Ukrayna cephesine büyük zayiatlar vermektedir. Ayrıca Rus mühendisler bu dronları kendi isteklerine göre tekrardan modifikasyon yaparak ismini Geran-2 koymuşlardır.

Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki savaşta kullanılan kamikaze dronlar, konvansiyonel savaşta kullanılan ilk örneklerden oldu. Bu dronlar, savaş sırasında kritik noktalara saldırarak savaşın galibini belirlemede önemli paya sahip olduğu gözlemlendi. Bu durumu erkenden fark eden ülkeler yavaş yavaş kendi kamikaze dronlarını ortaya çıkartmaktadır. Ancak bu durum ülkelerin savunmalarında büyük zayiatlar verilebilir. Bundan dolayı ilerleyen yıllarda İHA ve kamikaze dronlar için özel olarak geliştirilen savunma sistemlerinin var olacağı tahmin edilmektedir.

Kaynakça:

1. www.militaryfactory.com/aircraft/detail.php?aircraft_id=2520#specifications
2. www.military-today.com/aircraft/shahed_136.htm
3. https://en.wikipedia.org/wiki/HESA_Shahed_136