diwun
TARİH’İN KORKUNÇ İVAN’I
IV İvan, 1533-1584 yılları arasında Rusya’da hüküm sürmüştür.
Tarihte ”KORKUNÇ İVAN’’ olarak bilinmektedir.
Döneminde Kazan ve Sibirya’yı ele geçirerek ülkesinin sınırlarını büyük ölçüde genişletmiştir.
III. Vasilinin oğlu olan IV. İvan, (Korkunç İvan) 25 Ağustos 1530 tarihinde Moskova’da doğdu. Babasının ani ölümü üzerine henüz 3 yaşındayken tahta çıktı. Bu dönemde yaşı çok küçük olduğu gerekçesiyle tahtın sorumluluklarını annesi Elena üslendi. İvan, 7 yaşındayken, annesini kaybetti.
1547 yılında, 16 yaşındayken Çar olarak tahta çıkan İvan’ın hükümdarlığının ilk yılları, barış ve reformlarla dolu olarak geçti. Rusya’nın ilk düzenli ordusunu kuran İvan,
1550 yılında sivil ve ruhani büyüklerden teşekkül eden bir toplantı olan Sobor düzenledi.
Toplantıda, ülkede yürürlükte olan devlet ve kilise kanunları ile nizamları üzerine konuşmalar yapıldı. Bu toplantıda karar alıcıları Mümtaz Heyet olarak adlandırıldı. 1556 yılında, Rusya’nın Volga kıyılarında bulunan en büyük köle pazarını yıkan İvan, 1560 yılında eşi Anastasya’yı kaybedene kadar güçlü bir devlet adamı portresi çizdi, eşinin vefatının ardından akli dengesini kaybetmeye başladı.
Kendisine bağlı bir polis örgütü kuran İvan, 20 yıl boyunca sürecek olan sert hâkimiyet dönemini başlatmış oldu. Bu zaman diliminde birçok soyluyu ve kendisine karşı olduğunu düşündüğü kişileri öldürttü.
Düşmanları arasında korku salan ve dengesiz bir kişiliğe sahip olan İvan, kendine ihanet ettiği gerekçesiyle 1582 yılında oğlunu idam ettirdi. Böylece ”Korkunç İvan” adını kazandı. 1571 yılında, Kırım hükümdarı I. Devlet Giray’ın ordularının Moskova’ya yaptığı saldırılar İvan’ın hâkimiyetine darbe vursa da, kısa sürede bu durumu toparladı.
IV. İvan, Baltık Denizi’nin hâkimiyeti için Livonya’yı işgal etti. Bu durum Polonya ve İsveç’le arasında savaş çıkmasına yol açtı. Uzun süren savaşlar nedeniyle Rusya’nın ekonomisi büyük darbe aldı.
Çar IV. İvan, 18 Mart 1584 tarihinde, Boğdan Belsky ile satranç oynarken hayatını kaybetti.
1960 yılında mezarını açan arkeologların bulduğu cıva izleri, İvan’ın zehirlendiğinin kanıtı olarak görüldü. Yerine Çar olarak Boris Godunov geçti.
DÖNEMİ: 1547 yılında kendisini “Tüm Rusya’nın Çarı” olarak ilan eden IV. İvan, 1552 yılında Kazan ve Astra Han’ı ele geçirerek ülkesinin sınırlarını doğuya doğru genişletti. Döneminde Rusya’yı ilk defa büyük Avrupa devletleri arasına soktu. İngiltere’yle denizden ticarete başladı.
Baltık Denizi’ni kontrol altına alabilmek için 1558’de Livonia’yı ele geçirdi. Bu durum Polonya ve İsveç’le arasında savaş çıkmasına yol açtı. Başlangıçta savaş İvan’ın ordularının lehine giderken sonradan Rus orduları yenildi. İmzalanan barış antlaşmasına Avan’ın menfaatlerini baltalayacak maddeler konuldu.1560 yılında eşi Anastasya’yı kaybeden İvan, ağır bir hastalık geçirerek akli dengesini kaybetti. Bu günden sonra İvan ne yaptığını bilmez bir hale geldi. Duyguları ve düşünceleri çok çabuk değişiyordu. Çevresine dehşet saçtı ve en yakın adamlarını manastırlarda çürüttü. Dine karşı büyük bir kin beslemeye başladı.
İvan, ömrü boyunca yedi kez evlendi, karısından bıktığı zaman onu zorla bir manastıra gönderiyordu.
Bu dönem yaklaşık 20 yıl boyunca sürdü.
Korkunç İvan bir sinir anında oğlunun başına asası ile vurur.
Kan fışkırır şakaklarından ne yaptığının farkına varan baba sarılır oğluna, kollarında ölür oğlu.
Ressam böyle resmeder bu durumu, cinnetin göze yansıması.
Resim: İlya Rapin’ in Korkunç İvan tablosunun yakın detayı.
Rapin gözlerdeki ifadeyi resmedebilmek için uzun zaman kesimhaneye gidip öldürülen hayvanların gözlerini incelemiş. Düzelti: @taç
