Bilim insanları, Birleşik Krallık’taki Devon ve Somerset’in kuzey kıyısında dünyanın bilinen en eski fosil ormanının kalıntılarını keşfetti.
Yaklaşık 390 milyon yaşında olan ağaçların, Hangman Kumtaşı Formasyonları’nda geniş bir ormanın parçası olarak büyüdüğü düşünülüyor.
Bu durum, Somerset ormanını ABD’nin New York eyaletindendeki önceki rekorun sahibinden 4 ila 5 milyon yıl daha yaşlı yapıyor.
Cambridge Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından keşfedilen ve Cardiff Üniversitesi’nde kimliği tespit edilen fosiller, cladoxylopsid adı verilen öncü bir ağaç türünün küçük dallarıyla birlikte 2 metre uzunluğa kadar bütün olmayan gövdeleri içeriyor.
Araştırmacılara göre Cladoxylopsids, yaklaşık 385 milyon yıl önce daha modern odunsu ağaçların ortaya çıkmasından önce yaklaşık 5 milyon yıl boyunca karasal ekosistemlere hakimdi.
Journal of the Geological Society’de sunulan bulgular, ağaçların evrimine ve bugün yaşadığımız dünyayı şekillendirmede oynadıkları dönüştürücü role yeni bir ışık tutuyor.
Fosilleri tespit eden Cardiff Üniversitesi Yer ve Çevre Bilimleri Okulu Kıdemli Öğretim Görevlisi Dr. Christopher Berry, “Bu Calamophyton ağaçları, Britanya’da şimdiye kadar bulunan en eski fosil ağaçlar ve bitki örtüsü tarihimizin henüz bilmediğimiz bir bölümünü temsil ediyor.” diyor.
Ağaç tabanlarının korunduğu fosil ormanların kayıtları, New York ve Gilboa’da yaklaşık 385 milyon yıl önce keşfedilenlere kadar uzanıyor.
“Her ne kadar kayalara maruz kalan alan sınırlı ve erişim tehlikeli olsa da, yeni keşfimiz bu tür bir jeolojik olgunun bugüne kadar bilinen en eski açık örneği ve doğrudan 390 milyon yıl önceki en eski ormanların ekolojisi ile bağlantılı.”
Calamophyton (Kalamopiton) ilk bakışta palmiye ağaçlarına benziyor ancak bugün Dünya’daki ağaç türleriyle alakası yok. Masif odundan ziyade gövdelerinin ortası oyuktu ve dış tarafında odunsu destek şeritlerinden oluşan bir halka vardı. Yapraklar yerine dalları yüzlerce ince dal benzeri yapıyla kaplıydı.
Bu ağaçlar aynı zamanda kendinden sonra gelenlerden çok daha kısaydı, boyları 2 ila 4 metre arasındaydı ve büyüdükçe alt dallarını döktüler, böylece orman zeminindeki omurgasız hayvanları destekleyen çok sayıda bitki örtüsü bıraktılar.
“Ağaçların altında yerde ormanaltı bitkiler yoktu ve çim henüz görünmemişti. Ancak bu yoğun ağaçlardan düşen çok fazla ince dal vardı ve çevre üzerinde büyük bir etkisi oldu.”
Ekip ayrıca bu ağaçların tabanları ve düşmüş gövdeleri hakkında da kanıtlar buldu; bu da ilk kez ağaçların yaşarkenki çevresel bağlamını ve aralıklarını ortaya koydu.
Dr. Berry, “Bunların şekli ve formları bir arada ele alındığında, Calamophyton’un küçük bir nehir kanalının yanında olması gerekiyor. Bu tür fosilleri 30 yıl boyunca incelemiş olmam ve özellikle Belçika ve Almanya’dan gelen, orada iyi bilinen ancak nispeten nadir olan Calamophyton’un en iyi ve en tam örnekleri üzerinde çalışmış olmam sayesinde ağaç gövdelerini tanımlayabildim. Yine de biraz şok ediciydi.” diyor.
Fosil orman, yaşamın karaya doğru genişlediği 419 ila 358 milyon yıl önceki Devoniyen dönemine ait. Araştırmacılar, bulgunun yapıldığı alanın o dönem, İngiltere’ye değil, yine bu tür ağaç fosillerinin bulunduğu Almanya ve Belçika’ya bağlı yarı kurak bir alan olduğunu söylüyor.
Araştırmanın ilk yazarı Cambridge Üniversitesi Yer Bilimleri Bölümü’nden Profesör Neil Davies, “Devoniyen dönemi Dünya’daki yaşamı temelden değiştirdi. Ayrıca ağaçlar ve diğer bitkiler kök sistemleri aracılığıyla çökeltilerin dengelenmesine yardımcı olduğundan, su ve toprağın birbirleriyle etkileşimini de değiştirdi, ancak en eski ormanlar hakkında çok az şey biliniyor.” diyor.
Cardiff University. 7 Mart 2024.
Makale: Davies, N. S., McMahon, W. J., & Berry, C. M. (2024). Earth’s earliest forest: fossilized trees and vegetation-induced sedimentary structures from the Middle Devonian (Eifelian) Hangman Sandstone Formation, Somerset and Devon, SW England. Journal of the Geological Society, jgs2023-204.
