Antik Yunan şehri Philippi’de çalışan arkeologlar, Zeus ve Leto’nun oğlu Apollon heykelinin kafasını keşfettiler.
Heykelin burnu, gövdesi ve karakteristik yay ve liri eksik olmasına rağmen, mermer yüzün Zeus ve Leto’nun oğlu Apollon olduğu tespit edildi.
Yunanistan Kültür Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, Yunanistan’ın Selanik Aristoteles Üniversitesi öğrencileri ve öğretim üyeleri heykeli 2023 yılında gün ışığına çıkardılar. Üniversiteden arkeolog Anastasios Tantsis’in söylediğine göre “Keşif anı heyecan vericiydi”.
“Öğrenciler gerçekten çok heyecanlıydı. Bunlar bizim için de özel önem taşıyan anlar olsa da öğrencilerimizle paylaşmanın heyecanımızı artırdığına inanıyoruz.”
Ekip, defne yapraklarından oluşan bir taçla tamamlanan başın MS 2. veya 3. yüzyılın başlarına ait olduğunu belirledi. Arkeologlar bunun bir zamanlar Philippi’de iki caddenin kesiştiği noktada bulunan büyük bir çeşmenin parçası olduğunu düşünüyor.
Söz konusu büst, Yunanistan’ın kuzeydoğusundaki UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Philippi kalıntılarında yapılan uzun süreli arkeolojik keşiflerin sonuncusu. Bu kent, MÖ 356 yılında Büyük İskender’in babası Makedon Kralı II. Philip tarafından kurulmuştu.
Daha sonra burası canlı bir dini merkez haline geldi ve ilk sakinler, Havari Pavlus’un birinci yüzyıldaki ziyaretini anmak için bazilikalar inşa ettiler. UNESCO’ya göre bu yapıların kalıntıları “Hıristiyanlığın erken kuruluşuna ilişkin olağanüstü bir tanıklık oluşturuyor”.
MS 620’de meydana gelen deprem Philippi’de ciddi hasara yol açtı. Çok daha sonra, 14. yüzyıldaki Osmanlı fetihlerinin ardından kent terk edildi. Arkeologlar 20. yüzyılda bölgeye geri döndüğünde, kazılarda antik hamamlar, şehir surları, bir forum ve bir Yunan tiyatrosu ortaya çıkarıldı.
Bugün kent hala arkeolojik kalıntılar açısından oldukça zengin. 2022 yılında bölgede Herakles heykelinin parçaları ortaya çıkarıldı. Bir zamanlar bir sopa ve aslan başı taşıyan bu heykel, tıpkı yeni keşfedilen mermer Apollon gibi, ikinci yüzyıla tarihleniyor. Araştırmacılar her iki eserin de bir zamanlar çeşmeyi süslediğini düşünüyor.
Ancak kültür bakanlığının yazdığına göre Apollon ve Herakles heykelleri, “son şeklini sekizinci ila dokuzuncu yüzyıllarda alan” çeşmeden çok daha eski. Peki neden çeşmenin yaratıcıları olan Orta Çağ Hıristiyanları tasarımlarına Yunan tanrılarını dahil etti?
Belki de Herakles’in erdemi kötülüğe tercih ettiği kahramanlık hikayesi Hıristiyan izleyiciler için yeniden işlenebilirdi. Ancak durum böyle olsa bile ışık, müzik ve kehanet gibi güçleriyle tapınılan Apollon hakkında böyle bir delil yok.
Tantsis, “Her iki figürün de Orta Çağ kentsel bağlamındaki çağrışımlarını belirlemek için henüz çok erken. Bunların öncelikle tarihi ve kültürel sürekliliği kanıtlayan antik ve kesinlikle muhteşem sanat eserleri olarak görüldüğünü varsaymak yanlış olmaz.” diyor.
Kültür bakanlığına göre, son araştırmalar çeşmenin şekli ve işlevine de yeni bir ışık tutuyor ve kazılar bu yılın sonlarına kadar devam edecek. Ekip, bu heykellerin süslediği yapı ve bulunduğu alan hakkında daha fazla kanıt ortaya çıkarmayı umuyor.
Smithsonian Magazine. 3 Nisan 2024.
