Füzelerde Güdüm Yöntemleri

Güdümlü füzeler; belirlenen sabit ya da hareketli hedefleri olabildiğince minimum sapma ile vurabilme kabiliyetine sahip, modern olanlarının süpersonik ve hipersonik hızlara dahi çıkabildiği gelişmiş füzelerdir. Bu füzeler üzerinde bulundurduğu güdüm sistemi ile izlediği hedefe kolayca ulaşabilmektedir. Güdüm sistemleri füzelerde; ataletsel güdüm, arazi karşılaştırmalı güdüm, arayıcı başlıklı güdüm, komut güdüm, yıldız güdüm, KKS destekli güdüm ve ışın izleme güdümü olarak sınıflandırılabilir.

Ataletsel Güdüm Sistemi

Ataletsel güdüm sistemi, içerisinde yer alan ivmeölçer ve dönüölçerler vasıtasıyla füzeye önceden yüklenmiş atış parametrelerinin mevcut konumla karşılaştırılmasını yaparak başlangıç noktasından hangi yönde ve ne kadar uzaklaştığını hesap eden sistemdir. Mevcut konum ile gelinen nokta arasındaki farkı en aza indirmek için gerekli kontrol yüzeyi komutları hesaplanır. Bu komutlar ile füzenin uçuş esnasında yaptığı açılar değiştirilerek istenen yörüngenin takip etmesi sağlanır. Bu süreç tüm uçuş boyunca devam eder ve füzenin hedefe yüksek hassasiyette ulaşması sağlanır.

Arazi Karşılaştırmalı Güdüm Sistemi

Arazi karşılaştırmalı güdüm sisteminde füze önceden kendisine yüklenmiş olan haritaları kullanarak güdüm gerçekleştirir. Ağırlıklı olarak seyir füzelerinde kullanılan bu sistemde TERCOM (Terrain Contour Matching) ve DSMAC (Digital Scene Mapping Area Correlator) olmak üzere iki farklı metot kullanılmaktadır.

TERCOM yönteminde füzeye önceden yüklenen yeryüzü şekillerinin yükseklikleri füze üzerindeki radar yükseklik ölçümü ile karşılaştırılır ve füze bu ölçüm sonuçlarına göre güdüm yapar.

DSMAC yönteminde ise füzeye daha önceden çekilen yeryüzü fotoğrafları yüklenir ve füze uçuş esnasında üzerindeki kamera ile çektiği görüntüleri bu fotoğraflar ile karşılaştırarak güdüm yapar.

Arayıcı Başlıklı Güdüm Sistemi

Güdüm sistemleri füzelerin belirlenen hedefi vurana kadar izlemesini sağlayan yapılardır. Düşman unsurları her ne kadar bu akıllı sistemlerden korunmak için karşı tedbir uygulasa da füzedeki güdüm mekanizması bu engellemeyi aşmak için programlanmıştır. Teknolojisi yüksek olanın kazanacağı bu mücadelede tek kurtuluş yolu yalnızca arayıcı başlığın hedefe kilitlenmesinin önüne geçilmesiyle mümkün kılınabilir.

Füzelerin arayıcı başlık bölümlerinde radar ya da kızılötesi (infrared) teknolojiler kullanılmaktadır. Bu teknolojilere ek olarak füzelere entegre edilen INS, GPS, Pasif Radyasyon Arayıcı, IMU (Atalet Güdüm Sistemi) ve Data-Link sistemleri de güdüme yardımcı unsurlardır. Bu iki farklı güdüm sistemi sayesinde füze, hedefle bir çarpışma rotası oluşturarak takip faaliyetini gerçekleştirir.

Arayıcı başlıklı güdüm sisteminde, füze uçuş yörüngesini hedefin belli bir karakteristik özelliğini takip ederek yapmaktadır. Arayıcı başlıklar; radyo dalgası, kızılötesi, lazer yansıması, ses veya görünür ışık gibi farklı enerji türlerini takip edecek şekilde özelleşmiş olabilirler.

Tel Güdüm Sistemi

Tel güdüm sistemine sahip füzeler hedefin ilgili koordinatlarına kablo yardımıyla ulaşan sistemlerdir. Bu sistemde füze ateşledikten hemen sonra füzenin üzerindeki kameradan alınan verilere göre operatör füze rotasındaki düzeltmeleri kablo yardımıyla iletir. Eski bir teknoloji olan tel güdüm sistemi en çok tanksavar füzelerinde kullanılmaktadır. Bu sistemin en kötü özelliği ise içerisinde kablo makara düzeneği yer aldığı için menzilinin kablo uzunluğu ile sınırlı olmasıdır. Maksimum tel güdümlü füze menzili 4 kilometre ile sınırlıdır.

Komut Güdüm Sistemi

Tel güdüm sistemine benzer olarak komut güdüm sisteminde de güdüm komutları füze içerisinde üretilmez. Bu sistemde tüm komutlar füzeye dışarıdan veri bağı linki ile gönderilir ve füze bu bilgileri kullanarak kontrol yüzeylerini hareket ettirir. Sistemde hedef bir radar aracılığı ile takip edilerek hedefin hız ve doğrultu bilgileri tayin edilerek füzeye iletilir. Gönderilen komutlardaki güncellemeler ise, gönderilen komutların geri beslemesi alıcı anten ile bilgisayara beslenip yeni radar verisi kullanılarak yapılır.

Yıldız Güdüm Sistemi

Genellikle atmosferin dışında uçan füzelerde kullanılan bu güdüm yönteminde referans olarak gök cisimleri kullanılmaktadır. Füze, bilgisayarında önceden yüklü olan bilinen yıldız konumları ve gözlem sonuçlarını karşılaştırarak astronomik seyir yapar. Seyir esnasında füzenin uzaydaki konumu belirlenerek bu seyir ile füzeye yüklenen yörünge karşılaştırılır. Karşılaştırılan veriler füzenin yörünge üzerinde uçabilmesi için gerekli komutları üretir.

KKS Destekli Güdüm Sistemi

Küresel Konumlandırma Sistemi (KKS), bir sistemin üzerindeki alıcıları kullanarak dünyanın yörüngesinde dönen uyduların gönderdikleri zaman ve konum bilgilerinin kullanılarak kendi konumunu hesaplamasıdır.

Seyir halindeki füze üzerindeki KKS alıcısı sayesinde uydulardan gelen verileri toplayarak kendi konumunu anlık olarak hesaplar ve yörüngeden ne kadar saptığını belirler. Bu esnada üzerindeki dönüölçerler ile füzenin uzayda yaptığı açılar hesaplanır. Bu açı ve yörüngeden sapma değerleri kullanılarak yörüngeye tekrar girmek için gerekli olan kontrol yüzeyi komutları üretilir. Bu işlemler tüm uçuş boyunca kapalı döngü içerisinde algoritmik olarak tekrarlanır.

Işın İzleme Güdüm Sistemi

Işın izleme güdüm sistemi, füzenin radar ya da lazer ışını kullanılarak aydınlatılmış hedefe güdümlenmesidir. Bu yöntemin komut güdümlü sistemden en önemli farkı, füzenin navigasyon komutlarını füzenin içerisinde oluşturmasıdır.