Bir yapının inşa edilebilmesi için zeminin elverişli olması gerekmektedir. Elverişli olmayan zeminlerde zemin iyileştirme yöntemleri kullanılmaktadır. Dinamik kompaksiyon da bu yöntemlerden biridir. Bu yöntem sayesinde yapının inşa edileceği alanın zemini nitelikli hale gelmektedir.

Dinamik Kompaksiyon Nedir?

Zemin taneleri arasındaki hava boşluklarının mekanik araçlar yardımıyla azaltılarak zeminin sıkıştırılması işlemine kompaksiyon adı verilmektedir. Bu teknik ilk olarak 1930’lu yılların ortalarında Almanya’da otoban inşasında kullanılmıştır. Dinamik kompaksiyon zeminlerin mekanik özelliklerinin derin seviyelere kadar iyileştirilmesine yönelik bir zemin iyileştirme yöntemidir. Bu sayede stabil olmayan, sıkışabilir zeminlerin iyileştirilmesi oldukça kolay ve ekonomik olmaktadır. Zemini iyileştirilecek alanın SPT değerlerine göre belirli bir ağırlığın uygun bir vinç ile önceden hesaplanan bilgilere dayanılarak belirli bir yüksekliğe kaldırılıp zemine serbest düşüşle bırakılmaktadır. Ardından bu işlem zeminin belirli bir derinliğe ulaşıncaya kadar devam ettirilmektedir. Bunun sonucunda oluşan derin çukurlara kratere benzemesinden dolayı krater adı verilmektedir. Kontrolsüz dolguların ve gevşek granüler zeminlerin iyileştirilmesinde kullanılmaktadır.

Dinamik Kompaksiyon Nasıl Uygulanır?

• 5 ile 30 tonluk bir tokmak bir vinç üzerinden 10 ile 40 metre yükseklikten sıkıştırılacak zemin üzerine defalarca düşürülmek suretiyle kompaksiyon yapılmaktadır.
• Bu işlem bir veya daha fazla pas geçilerek tüm alana belli aralıklarla düşme yükü uygulanmaktadır.

• Ağırlık genellikle betonarme dikdörtgen bir blok olup, dışı kalın sacla kaplıdır.

• Uygulamada birkaç metre aralıklı noktalarda tokmaklama ortalama metrekareye 2-3 vuruş kılavuzuyla yapılmaktadır.

• Her geçiş arası boşluk suyu basınçlarının sönümüne izin verecek kadar zaman bırakılmaktadır.

• Her pasdan sonra oluşan çukurlar ya dozer ile düzeltilmekte ya da içleri granüler malzeme ile doldurulmaktadır. Daha sonraki pasda tekrar sıkıştırılıp işleme devam edilmektedir.

Zemin İyileştirmenin Avantajları

• Toplam oturmayı azaltıp konsolidasyonu hızlandırmaktadır.
• Zeminin taşıma gücünü artırmaktadır.
• Zemini sıkıştırarak hava miktarını minimize etmektedir.
• Zeminin potansiyel sıvılaşma riskini azaltmaktadır.
• Zeminin geçirimliliği azaltılarak don etkisi, şişme ve büzülme gibi etkilerden kaynaklanacak hacimsel değişimleri kontrol etmektedir.
• Dolgularda ve barajlarda şev kaymalarını önlemek için güvenlik katsayısını artırmaktadır.
• Yol kaplaması taban altlarının taşıma kapasitesini iyileştirmektedir.

Kaynakça

• extension.umn.edu
• imb.cu.edu.tr