Dünyada 4.57 milyar insan, aktif olarak teknoloji kullanmaktadır ve bu, insan nüfusunun %59‘unu oluşturmaktadır. Peki, kaçımız gerçekten teknolojiyi kullanıyoruz?

Teknoloji kelimesi, Yunanca’ dan gelmektedir ve sanat bilimi demektir. Tekhnologia (teknoloji) Yunanca’da,  “tekhne” kelimesi sanatı ifade ediyorken, “Logia ” ise bilimi ifade ediyor. Dünyada insan nüfusunun yarısından fazlası aktif bir şekilde teknolojiyi kullanıyor. Kullandığımız sosyal mecralarda para ödemiyor ve ürün bizzat biz oluyoruz.

“Eğer Bir Ürüne Para Vermiyorsanız, Biliniz Ki Ürün Sizsinizdir!”

Örneğin veri hırsızlığıyla gündeme gelen, eski adıyla “Musically ” olan, Çin ve ABD ortaklığından oluşan ByteDance adlı yapay zeka şirketinin uygulaması Tik Tok. Apple tarafından geliştirilen İOS 14 platformu ile birlikte, Tik Tok şirketinin veri saklama işlemi yaptığı ortaya çıktı. Tik Tok, herhangi bir arama yapıldığında yahut copy/paste ( Ctrl + c /Ctrl + v) yaparak panoya yazılanların kaydedildiği ve bunlara şirketin ihtiyaç duyduğunu söyledi. Tik Tok, veri hırsızlığı iddialarını reddetti.

Diğer bir örneğe bakacak olursak, kişisel bilgileri izinsiz ve usulsüz kullanması sebebiyle 5 milyar dolar ceza kesilen ve 1.6 milyar günlük aktif kullanıcıya sahip olan Facebook platformu. Facebook, 2019 yılında  ABD Federal Ticaret Komisyonunun (FTC)  kişisel veri hırsızlığı sebebiyle başlattığı soruşturmadan 5 milyar dolar ceza aldı. Ayrıca Facebook, bugüne dek teknoloji şirketlerinin içinde en büyük cezayı alan oldu. Ek olarak bilmenizi isterim ki; Facebook, 2012 yılında Instagram şirketini ve 2014 yılında WhatsApp şirketini satın aldı.

Bir diğer örnek, son zamanların popüler uygulaması olan, kullanıcıların yüklediği fotoğrafları kendi işleme teknolojisiyle birleştirip, çeşitli efektler uygulanmasını sağlayan FaceApp şirketi. FaceApp uygulamasını indirdiğinizde, uygulama telefonunuzdaki dosyalara erişebilmek için sizden birkaç izin talep ediyor. Yani, uygulamanın gizlilik politikasında ise kullanıcı verilerinin toplanabileceği ve diğer şirketlerle paylaşılabileceği açıkça belirtilmiş durumda. Yani bir kullanıcı FaceApp uygulamasını yüklediğinde, otomatik olarak bu unsurları kabul etmiş sayılıyor ve veri paylaşımına izin veriyor.

Son olarak, WhatsApp şirketi, yeni gündeme getirdiği WhatsApp Sözleşmesi’nde önemli olan noktaları kilit kelimelerle açıklamış. Mesela, “Facebook şirketlerinin bir parçası olan WhatsApp diğer Facebook şirketlerinden bilgi alır ve bu şirketlerle bilgi paylaşımında bulunur.” cümlesi, masum gibi görünse de aslında hiç değil. Bilgi paylaşımında bulunur söylemi, her türlü verinizin alınacağını ve paylaşılacağını belirtir.

Sonuç olarak, verilen dört örneğinde ortak ve en büyük sorunu; ücret ödememek ve  ürünü kullanmak karşılığında verilerin çalınması.

Kişisel Veriler Çalınırsa…

Şirketler, daha çok para kazanmak için  kişisel verileri teknoloji şirketlerine satıyor. Satılan veriler, bu şirketlerin algoritmaları tarafından analiz edilerek kullanıcılara öneri olarak sunuluyor. Bu durum, sosyal mecraların daha çok kullanılmasına ve şirketlerin kullanıcılarını yönetmelerine büyük katkı sağlıyor. Teknoloji gün geçtikçe gelişiyor, toplum gün geçtikçe kutuplaşıyor. Bilgi çağından, yanlış bilgi çağına geçtiğimiz bu günlerde neyin doğru ,neyin yanlış olduğunu göremez olduk. Teknoloji bize neyi gösteriyorsa, onu görüyoruz. Sosyal medyadaki beğeni butonlarının, insanların mutlu olmaları temennisi ile yapıldığı belirtiliyorken, beğeni butonları şu anda birçok insanın mutsuz olmasına sebep oluyor. Gençlerde, efektlerdeki gibi olmadıklarını düşündüklerinden psikolojik sorunlar  ortaya çıkıyor. Dolayısıyla, duygularımızı kazanmaya başladı. Öyle ki teknoloji, demokrasiyi de kazanır hale geldi. Kısacası, bizi kutuplaştırıyor, yalnızlaştırıyor, düşündürtmüyor. Bunun dışında, dünyanın önde gelen bilim insanlarından Profesör Stephen Hawking’in de dediği gibi “Yapay zeka insanlığın sonunu getirebilir.”

“Yeterince Gelişmiş Bir Teknoloji Sihirden Farksızdır.”

Teknoloji şirketinde çalışan insanlar, kendi yaptıkları uygulamaların bizzat kendileri bağımlı olduğunu belirtiyor. Teknoloji, insanlar tarafından yapıldı ve yine insanlar tarafından değiştirilebilir. Eğer dünyayı düzeltmek istiyorsak, teknolojiyi değiştirmekle yükümlüyüz! Teknolojiyi sihir olarak lehimize kullanabilmemiz için neler yapabiliriz?

• Belli saat aralıklarında teknolojik cihazları kullanın.
• Sosyal platformlarda, size önerilenleri değil de kendi istediklerinizi seçin.
• Önünüze çıkan gönderiler, duygularınızı aşırı derecede etkiliyor ise uzak durun.
• Yattığınız zaman, odanızda teknoloji cihazlarını bulundurmayın.
• Bu sektöründeki birçok insan, çocuklarına bu cihazları vermediklerini söylüyor. En azından gerekmedikçe teknolojik cihazları çocuklarınıza vermeyin.
• Bildirimlerinizi kapatın.
• Titreşimlerinizi kapatın.
• Birçok görüşü takip edin.
• İstediklerinizi beğenin.
• Gerekmedikçe sosyal platformlardan uzak durun.

Yukarıda belirtilen önerileri arttırabilirsiniz. “The Social Dilemma” (Sosyal İkilem) adlı belgeseli izlemenizi tavsiye ederim. Özet olarak, kendimizi ürün olarak kullanmalarına izin vermeyelim. En önemlisi, teknoloji bizi değil biz teknolojiyi kullanalım…

Kaynaklar

• Rip, Arie, Thomas J. Misa, and Johan Schot, eds. Managing technology in society. London: Pinter Publishers, 1995.
• Dinç, M. “Teknoloji bağımlılığı ve gençlik.” Gençlik Araştırmaları Dergisi 3.3 (2015): 31-65.
• https://www.trthaber.com/haber/bilim-teknoloji/whatsapptan-bir-aciklama-daha-547626.html