İskoçya’nın bir adasındaki bataklıkta, 2. Dünya Savaşı’ndan kalma, patates çuvalına sarılmış halde gizemli bir pervane kanadı bulundu.
İskoçya’daki bir adanın turbalıklarının yakın zaman önce yapılan ekolojik restorasyonu sırasında, bir ekskavatörün kepçesi beklenmedik derecede katı bir şeye çarptı: Bir zamanlar İkinci Dünya Savaşı sırasında düşen bir askeri uçağa ait eski bir pervane kanadı.
Pervane kanadı, İskoçya’nın batı kıyısındaki Arran adasındaki Coire a’Bhradain dağlık bölgelerine gömüldü. National Trust for Scotland’dan yapılan açıklamaya göre, savaş sırasında adaya çok sayıda uçak düştü.
Yine de yeni keşfedilen pervane kanadının kökenleri, bilinen çarpışma alanlarından uzakta ortaya çıkarıldığı için oldukça gizemli. Araştırmacılar ayrıca bunun benzersiz ambalajı karşısında da şaşkına döndü.
Vakfın arkeoloji başkanı Derek Alexander, “Daha yakından incelediğimizde, onun bir patates çuvalına sarıldığını ve bağlandığını gördük. Bu da, eski kaza bölgelerindeki enkazın yayılmasından biraz uzakta bulunan eserin daha da ilgi çekici olmasını sağladı.” diyor.
Alexander, eserin bölgeye düşen iki uçaktan birinden koptuğunu tahmin ediyor: Her ikisi de turbada bulunana benzer bir pervane kanadı kullanan bir B-17 Flying Fortress veya bir B-24 Liberator.
Yaklaşık on yıl önce araştırmacı Terence Christian, bölgede arkeolojik bir araştırma yürüttü ve kaza alanlarının birçoğunun haritasını çıkardı.
Araştırmacılar, çalışmalarına dayanarak pervane kanadının Ağustos 1943’te düşen ve içindeki herkesin öldüğü B-24’ün enkazına en yakın konumda olduğunu biliyorlar. Bunun kalıntıları, Arran’da National Trust’a ait arazide keşfedilen, II. Dünya Savaşı döneminden kalma altı uçak kazası bölgesinden birini oluşturuyor.
1940’larda Arran’ın deniz seviyesinden 8.867 feet yükseklikte olması, savaş uçakları için bir zorluk teşkil ediyordu. Kaza yeri araştırma grubuna göre B-24, Arran dağlarıyla karşılaştığında alçak, görüşü engelleyen bulutların arasından iniyordu. Alexander, uçağın Beinn Nuis’in “dik uçurum tarafına” çarptığını söylüyor.
Arkeolog, yeni keşfedilen pervane kanadının 1940’larda kaza alanının ilk temizliği sırasında veya belki de 1980’lerde National Trust’ın çalışmaları sırasında toplanmış olabileceğini düşünüyor. Vakfın Arran’daki kıdemli korucusu Kate Sampson yaptığı açıklamada, eser “etrafına hala bağlı bir iple” bulunduğundan, nakliye için hazırlanmış gibi göründüğünü söylüyor.
“Birisinin pervaneyi tepeden aşağı sürüklerken bunun turbanın derinliklerine batmış olabileceğinden şüpheleniyoruz.”
Turbalıklar, kısmen çürümüş organik materyalden oluşan sürekli su dolu katmanlar barındıran sulak alan ekosistemleridir ve tüm kıtalarda bulunabilirler. Karbonu absorbe etme yetenekleri nedeniyle “iklim değişikliğiyle mücadelede hayati bir kaynaktırlar”. Sampson, Vakfın restorasyon çabalarının İskoçya’nın turbalık alanlarının uzun vadede gelecek nesillere fayda sağlamasına yardımcı olacağını söylüyor.
Araştırmacılar pervane kanadının kökeni hakkında kesin sonuçlara varmaya hazır değil. Eserin, 1980’lerdeki kazılarda kaza yeri kısmen yağmalanan B-17’den kopmuş olması hâlâ mümkün.
Alexander, “Bir koruma yardım kuruluşu olarak, İskoçya’nın mirasını, doğal ortamını ve hikayelerini paylaşıyoruz; bu nedenle, Arran’daki turbalıkları restore ederken bu bulguyu keşfetmek çok iyi oldu. Bunlar ulusal açıdan önemli askeri kalıntılar, dolayısıyla kesinlikle tarihsel öneme ve anlatacak bir hikayeye sahipler.” diyor.
Smithsonian Magazine. 25 Mart 2024.
