diwun
Yahudi geleneğinde mizahın Tevrat’a kadar uzanan bir geçmişi olduğu halde, Yahudi mizahı genellikle günümüzde, (doğu Avrupa kaynaklı olup) son yüzyıl içinde Amerika Birleşik Devletleri’nde gelişmiş olan sözlü, kendiyle alay eden ve çoğunlukla fıkra türündeki sanattır.
Yahudi mizahı birkaç değişik gelenekten kaynaklanır. Bunların ilki Tevrat’ın entelektüel yönü ve dini kanunlarla ilgili olan tartışma yöntemleridir. Dinsel kanundaki yorumları anlamlandırabilmek için ayrıntılı dini kuralların tartışmaları ve gülünç durum oluşturabilecek konular kullanılır.
Hillel Halkin Yahudi mizahıyla ilgili deneme yazısında, kendiyle alay etme yönteminin bazı köklerini Arap geleneklerinin orta çağlarda Yahudi edebiyatına nüfuz etmesine bağlayıp, Yehuda Alharizi’nin “Tahkemoni”sinden bir espri kullanır.
Daha yakın bir gelenek, doğu Avrupa’daki Yahudi toplumlarında güçlü kişilerle açık açık değil de, belli etmeden dalga geçildiği eşitlik geleneğiydi. Saul Bellow’un dediği gibi, “ezilen kişiler nükteli olurlar.” “Badchens” denilen soytarılar düğünlerde toplumun önde gelen kişileriyle dalga geçip, mizahı iyi niyetli bir eşitleştirme aracı olarak kullanırlardı.
Yahudi mizahı araştırmacısı Haham Moshe Waldoks, şöyle demiştir: “Kendilerini diğerlerden yüksek ve güçlü gören kişilerin kibrini azaltmak için kullanılan “shtoch” denen dürtmeler, alaylar vardı. Ancak Yahudi mizahı toplumun içinde kendi kendini eleştirmek için kullanılan ve bu konuda çok güçlü olan bir araçtı. Mizahçı, peygamber gibi, insanları zayıf noktalarından yakalardı. Doğu Avrupa’nın mizahı özellikle fakiri yüksek sınıftan olan kişilerin veya resmi yetkililerin istismarından korumak için kullanıldığından, Hahamlar, hükümet yetkilileri ve zenginler hep mizah konusu olarak kullanıldılar. Aslında bir sosyal rahatlama yoluydu.”
